Van de redactie

Fidel Castro is dood

27 november 2016

Maja Haanskorf

Nu echt. Al zo vaak deden geruchten de ronde over zijn mogelijk overlijden en al zo vaak zijn er aanslagen op zijn leven beraamd, voornamelijk vanuit de Verenigde Staten. In de nacht van 25 op 26 november deelde zijn broer en huidig president van Cuba, Raúl Castro, mee dat Fidel Castro was overleden. Hij eindigde het bericht met de oude revolutionaire strijdkreet: “Hasta la victoria siempre” (tot aan de overwinning). De leuze staat nog steeds op gevels en borden in hoofdstad Havana en andere steden. Voor hoe lang nog?

Negentig jaar is Fidel geworden en van die jaren is hij er 47 aan de macht geweest als ‘el máximo comandante’. Vanaf 1959 toen de Cubaanse Revolutie een feit was en de jonge revolutionairen, onder wie Fidel, Raúl en Che Guevara, de dictator Batista verdreven tot dat Raúl in 2006 het presidentschap overnam. De euforie was groot, de idealen waren onbegrensd. Het koloniale juk van de Verenigde Staten werd afgeschud, bedrijven werden genationaliseerd en ja…’hasta la victoria siempre’.

Daar kwam allengs de klad in. De VS stelden al snel een handelsembargo in, wat het eiland in de armen van de toenmalige Sovjet-Unie dreef. Dat land werd de geldschieter door afname van suiker en levering van olie. In 1962 hield de wereld de adem in: de Sovjets installeerden raketten op Cuba, op een steenworp afstand van de VS. De ‘rakettencrisis’ liep met een sisser af toen president Chroetsjov de raketten terughaalde op dringend verzoek van president Kennedy. De twee ex-presidenten bedisselden dit over het hoofd van Fidel Castro heen. Die wist op dat moment niet dat Kennedy in ruil voor de terugtrekking van de raketten had toegezegd Cuba niet aan te zullen vallen.

In de film van Oliver Stone over Fidel Castro uit 2003 die de NPO zaterdagavond 26 november uitzond, zegt Fidel dat ze er in Cuba destijds van overtuigd waren dat de VS op het punt stonden om Cuba aan te vallen. Evenmin waren ze blij met de raketten, want “we  waren bang dat wij de dupe zouden zijn van de radioactiviteit die zou vrijkomen bij een aanval.” De film van Stone staat in schril contrast met de reactie van Donald Trump, toekomstig president van de VS, op het overlijden van Fidel. Waar Stone luistert en respect toont – ja, wellicht te veel – , komt Trump niet verder dan botte stereotyperingen.

Het commentaar van Edwin Koopman, eerder op de avond in Nieuwsuur, laat beter zien hoe dubbel de gevoelens van Cubanen zijn. Veel mensen, ook degenen die kritisch staan tegenover het bewind, zijn geschokt. Fidel hoorde bij Cuba, ook al willen Cubanen meer vrijheid, meer economische mogelijkheden en meer op een ‘gewoon’ land lijken. Wat niet verward moet worden met een verlangen in alles zo veel mogelijk op de VS te lijken. Zo dom zijn de Cubanen niet.

Halverwege de jaren tachtig woonde ik in Cuba. De Sovjet-Unie bestond nog, het ging het land redelijk goed. Wel werd ik op straat regelmatig aangesproken door jonge Cubanen die mij vroegen of ik voor hen een spijkerbroek wilde kopen in de ‘dollar-winkel’. Zij mochten in die speciale winkels, de ‘diplo-tiendas’ (winkels voor diplomaten en buitenlanders) niet kopen, maar ze beschikten wel over door familie in de VS opgestuurde dollars. De door mij gekochte broeken verdwenen dan weer op de zwarte markt.

Na de val van de Sovjet-Unie en van de ‘muur’ rond 1990 maakte Cuba een moeilijke periode duur. De geldschieter was er niet meer, het embargo was nog steeds van kracht. Al vertoonde het gaten, waardoor er wel degelijk sprake was van handel. In de jaren negentig werd het nijpend, het was de ‘speciale periode’, waarin de Cubanen de broekriem verder moesten aanhalen. Er was tekort aan van alles en nog wat. Langzaamaan krabbelde het land overeind, vooral door ontwikkeling van het toerisme, het mondjesmaat toelaten van buitenlandse investeringen en het aangaan van joint ventures.

Daarna kwam een nieuwe redder in de vorm van Venezuela, dat goedkope olie aan Cuba leverde. Nu dit land zich in een diepe economische en politieke crisis bevindt, is de toevoer van die hulp opgedroogd. Raúl Castro heeft ook de banden met China aangehaald. Recent zijn de relaties tussen Cuba en de VS genormaliseerd, waardoor er meer economische ruimte komt, ook al is het embargo nog niet opgeheven. Het is de vraag hoe de relatie zich onder Trump zal ontwikkelen.

En dan, tja, wat betekent de dood van Fidel Castro voor Cuba? Waarschijnlijk niets. Tenminste niet voor de toekomst van het land. Daarin speelde hij al geen rol meer. Veel crucialer wordt het jaar 2018, waarin Raúl Castro aftreedt en er een nieuwe president en regering moeten komen. Hoe dat gaat uitpakken weet niemand. Zeker is wel dat de rol van de oude generatie revolutionairen bijna is uitgespeeld en dat een jongere garde aan bod komt.

Lees ook de column van La Chispa-correspondent Nico Verbeek over Fidel Castro

Gerelateerde berichten

Tegenstellingen, maar Chili moet vooruit

Tegenstellingen, maar Chili moet vooruit

Vijftig jaar na de staatsgreep in Chili van 11 september 1973 blijkt het tekenen van een gezamenlijke verklaring van links en rechts over democratie en mensenrechten onmogelijk. De herdenking legt bestaande tegenstellingen in de samenleving bloot. Dat is geen argument om dan maar niet te herdenken, maar wel om – met erkenning van verschillen – te werken aan versterking van democratie en mensenrechten, zeker in een tijd met een grote extreemrechtse partij.

Lees meer
Latijns-Amerika en Europa weer rond de tafel

Latijns-Amerika en Europa weer rond de tafel

Veel mensen zullen niets hebben opgepikt van de Europa-Latijns-Amerikaconferentie op 17 en 18 juli in Brussel. Toch is het belangrijk nieuws dat voor het eerst sinds acht jaar regeringsleiders van de 33 landen van CELAC (Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caribische Staten) en van de 27 landen van de Europese Unie weer met elkaar praatten. Ze spraken veel over sociaaleconomische samenwerking, maar over Oekraïne werden ze het niet eens.

Lees meer
agsdix-null

Politiek & Maatschappij

agsdix-null

Kunst & Cultuur

agsdix-null

Vrije tijd & Toerisme

agsdix-null

Economie & Ondernemen

agsdix-null

Milieu en Natuur

agsdix-null

Onderzoek & Wetenschap

Blijf op de hoogte

Adverteren op onze website?

Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.

Ontvang onze nieuwsbrief

Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.

Volg ons op social media

Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.

Share This