Verhaal over Colombiaanse vredesgemeenschap San José de Apartadó
Ik moet u iets bekennen. Jarenlang al krijg ik e-mails van een vredesgemeenschap in Colombia: Comunidad de paz San José de Apartadó. Tot mijn schaamte lees ik ze nauwelijks meer en gooi ik ze soms zelfs ongeopend weg. Natuurlijk, ik krijg behoorlijk wat berichten in mijn inbox, de hele dag door. Maar dat is geen excuus. We hebben het hier niet over de wekelijkse reclamefolder van een electronicagigant of aanbiedingen van de buurtsuper om de hoek.
Colombia is de afgelopen vijftig jaar geteisterd door een binnenlands conflict, waarbij regeringsleger, guerrillabewegingen en paramilitairen elkaar bevechten. Het geweld van de strijdende partijen heeft de burgerbevolking in de positie van lijdend voorwerp gemanouvreerd, zeker op het platteland.
Comunidad de paz San José de Apartadó is een zelfverklaarde vredesgemeenschap, een groep inwoners die zich neutraal opstelt tussen alle strijdende partijen. ‘Laat ons met rust’, is hun credo. En opgeven is een luxe die ze zich niet kunnen permitteren. Vandaar ook hun digitale vasthoudendheid.
San José de Apartadó ligt in het departement Chocó in Noordwest-Colombia, een strategisch gelegen gebied tussen de Stille Oceaan en de Atlantische Oceaan. Het is er bloedheet en het heeft de meeste regen ter wereld. De bewoners zijn voornamelijk Afro-Colombianen, indianen en eenvoudige boeren. Gehuchten in het gebied luisteren naar prachtige namen als Arenas Bajas, La Cristalina, El Limón en La Resbalosa.
Inbox
De vredesgemeenschap ‘vierde’ in maart 2017 haar twintigjarig bestaan, een triest en tegelijkertijd hoopvol jubileum. Twintig jaar geweld, intimidatie, bedreiging, ontvoering, illegale aanhoudingen en moordpartijen. Als een bewoner van de gemeenschap een van de partijen in de weg loopt, of er bestaat simpelweg de verdenking informant van de tegenpartij te zijn, dan is dat een doodvonnis.
Maar wacht, de regering en guerrillabeweging FARC hebben toch in 2016 vrede gesloten? Klopt, maar de e-mails blijven vanuit Chocó mijn inbox binnendruppelen. De FARC is weg en dat gat wordt opgevuld door de paramilitairen, die nooit zijn weggeweest uit het gebied, ondanks hun ‘ontmanteling’ in 2013, toen ze demobiliseerden.
Vaak hebben de zwaksten in dit soort situaties het meest te lijden en dat is in dit verhaal niet anders. De staat, die normaal gesproken haar onderdanen hoort te beschermen, laat het afweten. Het regeringsleger tolereert de aanwezigheid van paramilitairen en laat hen ongemoeid hun gang gaan. Sterker nog, in het verleden hebben ze actief samengewerkt met de paramilitairen onder het mom van ‘de vijand van mijn vijand is mijn vriend’.
Druppel inkt
De e-mails van de vredesgemeenschap getuigen tot in detail van de verschrikkingen. Mensen worden bestolen, van hun grond verdreven waar ze vaak al generaties wonen of simpelweg vermoord. Het is om te huilen. Ieder incident wordt beschreven, indien bekend worden personen met naam en toenaam genoemd, locatie, dag, tijdstip, datum worden vastgelegd. Dossier opbouwen, zoals dat in de advocatuur heet.
Dapper sturen ze de aanklachten naar officiële instanties en naar de president. Dat is niet ongevaarlijk, maar wat hebben ze te verliezen? Meestal krijgen ze geen gehoor. En als er wel een gerechtelijke uitspraak is, wordt er vervolgens door de autoriteiten geen gehoor aan gegeven.
Al deze ellende leidt tot soms paginalange e-mails, uitgeprinte teksten die iedere druppel inkt waard zijn, maar mij als lezer soms vervelen of zelfs irriteren. Ik schaam me terwijl ik dit opschrijf. Als communicatiespecialist maar vooral als verwende nieuwsconsument verval ik kennelijk in dit menselijke gedrag.
Ik beschouw mezelf als iemand die geïnteresseerd is in en begaan met Colombia. Dus als ik al zo op de berichten van de vredesgemeenschap reageer, hoe moet het dan met andere mensen? Sympathiek punt van de e-mails is dat ze altijd hun dank uitspreken voor de steun en de (inter)nationale solidariteit die ze krijgen. En ook al bevatten de e-mails vaak dezelfde bedroevende inhoud, het is wel een verhaal dat verteld moet (blijven) worden.
Meer weten over de vredesgemeenschap? Kijk op www.cdpsanjose.org (tip: opent de website niet via deze link? Type ‘m rechstreeks in de browser of in een zoekmachine als Google). Op Twitter volgt u ze via @cdpsanjose.
