Nostalgische evergreen vol zwoele liefde, tropen en Brazilië
Rio de Janeiro is een van mijn favoriete steden in de wereld. Zon, zee, legendarische stranden met de Cristo Redentor die boven alles uittorent en de Pão de Açúcar op de achtergrond. De vrolijke samba en de zwoele bossa nova zijn onlosmakelijk met de stad verbonden. En de schoonheid van de vrouwen is er ongeëvenaard.
De aanbidding voor de bevallige carioca-dames is vereeuwigd in de evergreen A Garota de Ipanema (The Girl from Ipanema), een zwoel bossa nova nummer van componist Antônio Carlos Jobim. De tekst is van Vinícius de Moraes, ingezongen door Astrud Gilberto en wordt opgesierd door de noten van jazzsaxofonist Stan Getz. De Engelse tekst is van Norman Gimbel. Bossanova is een muziekstijl die vanuit de samba ontstond en door de jazz werd beïnvloed.
A Garota de Ipanema was een wereldwijde hit in 1964, kreeg een jaar later een Grammy en ligt nog altijd in het collectieve geheugen van de Brazilianen. Niet voor niets werd het gespeeld bij de openingsceremonie van de Olympische Spelen in Rio de Janeiro in 2016 als een soort nationale hymne, waarbij het Braziliaanse supermodel Gisele Bündchen parmantig door het stadion paradeerde.
Playboy
Jobim en De Moraes vonden de inspiratie voor het nummer toen ze in de Veloso bar nabij het strand van Ipanema een beeldschone jongedame dagelijks voorbij zagen schrijden. Het bleek te gaan om de toen zeventienjarige Helô Pinheiro (zie zwartwit foto). Het succes van het liedje leverde haar financieel niets op, maar ze hield er wel bekendheid aan over.
In 1987 stond ze in de Playboy en later nog een keer in 2003, samen met haar dochter. Verder runde ze een boetiek voor strandkleding met de naam Garota de Ipanema. In 2001 spanden erfgenamen van Jobim en De Moraes een proces tegen haar aan omdat ze vonden dat Pinheiro die naam niet mocht gebruiken, maar de rechter stelde de garota echter in het gelijk.
Van het nummer zijn ongeveer honderdvijftig versies bekend, van onder andere Frank Sinatra, Ella Fitzgerald, Amy Winehouse en een Spaanse versie van Jarabe de Palo.
Verliefd
Ipanema is een van de populaire stranden van Rio. De lichaamscultuur is er tot een kunst verheven, getuige de fitnesstoestellen die aan de rand van het strand staan. Afgetrainde lijven in kleine zwembroekjes, dingend naar de gunsten van de carioca-dames in hun miniscule Braziliaanse bikini’s (niet topless, want dat is ordinair). Wie is er niet gevoelig voor de charme van deze dames, met hun huid met de kleur van café com leite en hun lange donkere haar dat naar kokos ruikt? En dan die zangerige klanken van het Braziliaanse Portugees…
In een vorig leven was ik reisbegeleider en ik had het geluk om dat in Brazilië te mogen zijn. In een van mijn groepen had ik een Nederlandse dame van in de zestig die de boom van de bossa nova echt had meegemaakt. Bij een kioskje dronken we een gekoelde kokosnoot en genoten we van de ondergaande zon terwijl de temperatuur langzaam zijn scherpe kantjes verloor.
Vol nostalgie vertelde ze over haar jongere jaren in Rio, waar ze verliefd werd op een Braziliaan en samen met hem wegdroomde op bossa nova muziek. Ze sprak nog altijd een behoorlijk mondje Portugees. En toeval of niet, het nummer A Garota de Ipanema klonk uit de boxen. Haar blik dwaalde af naar de horizon, de herinneringen namen haar mee terug in de tijd.
Stilzwijgend genoten we van het moment en van het leven. Hopelijk herleeft dat moment tijdens het luisteren naar de stem van Astrud Gilberto als The Girl from Ipanema de Top2000 weer ingestemd wordt…
A Garota de Ipanema
Olha que coisa mais linda
Mais cheia de graça
É ela menina, que vem e que passa
Num doce balanço a caminho do mar
Moça do corpo dourado
Do sol de Ipanema
O seu balançado é mais que um poema
É a coisa mais linda que já vi passar
Ah! Porque estou tão sozinho
Ah! Porque tudo é tão triste
Ah! A beleza que existe
A beleza que não é só minha
Que também passa sozinha
Ah! Se ela soubesse que quando ela passa
O mundo sorrindo se enche de graça
E fica mais lindo por causa do amor
Tall and tan and young and lovely
The girl from Ipanema goes walking
And when she passes
Each one she passes goes – ah
When she walks, she’s like a samba
That swings so cool and sways so gentle
That when she passes
Each one she passes goes – ooh
(Ooh) But I watch her so sadly
How can I tell her I love her
Yes I would give my heart gladly
But each day, when she walks to the sea
She looks straight ahead, not at he
Tall, (and) tan, (and) young, (and) lovely
The girl from Ipanema goes walking
And when she passes, I smile
But she doesn’t see (doesn’t see)
(She just doesn’t see, she never sees me…)
Luister hier The Girl from Ipanema.
Deze bijdrage is onderdeel van de special Film, muziek & street art