Trabalhar Cansa (Dwangarbeid) is het speelfilmdebuut van regisseurs Juliana Rojas en Marco Dutra. In de film strijken verfijnde horrorelementen over een realistisch verhaal over een klein gezin uit de Braziliaanse middenklasse dat zich in economische moeilijkheden bevindt. Huisvrouw Helena duikt in een nieuw avontuur door haar eigen buurtsuper te openen wanneer haar man Otavio zijn baan verliest. Terwijl hij in zijn zoektocht naar nieuw werk in allerlei vernederende en kolderieke sollicitatieprocedures terecht komt, huurt Helena de jonge Paula in als inwonende dienstmeid en oppas voor hun dochter. Als de opening van haar buurtsuper dichterbij komt, neemt Helena enkele personeelsleden aan. Hoewel deze introductie van de economische relaties tussen de karakters langdradig is, slagen de filmmakers er vooral in de sociologische impact van de rolwisseling als hoofdkostwinner van het gezin te benadrukken.
Ondertussen gebeuren er vreemde dingen in de winkel. Elke dag verschijnt er een blaffende hond voor de ingang; op de muur verschijnen smerige plekken, uit de vloer sijpelt zwarte smurrie en er verdwijnen op mysterieuze wijze zaken uit de schappen. Dan wordt er een grote tand en een halsband gevonden die van een Hellehond zouden kunnen zijn. Deze elementen zijn ongetwijfeld spannend, maar vooral de krachtige symboliek doet haar werk. De dreiging vanuit de muren staat voor een grotere bedreiging in een maatschappij in recessie dat iedereen, van zakenman tot dienstmeisje, opslokt. De onbekende spookachtige duisternis is als een economisch zwart gat waarin het echtpaar langzaam zinkt.
De humorloze karakters worden versterkt door ingetogen acteerwerk en het sinistere en kalme tempo van de film. Helena is een sterke, moedige maar soms harteloze vrouw met een voortdurend bezorgd gezicht. Haar gefrustreerde en depressieve man Otavio heeft een zwijgende waardigheid over zich die hij aan het einde van de film op briljante wijze laat varen. Het is makkelijk om de peptalks van managementgoeroes belachelijk te maken, maar het is veel moeilijker, zoals Otavio laat zien, om de onderdrukte woede van een werkloze te portretteren. Daarnaast laat de kleine rol van Paula als stille en jonge dienstmeid een alledaagse economische uitbuiting zien.
De film vertoont inzichten in de werkeloosheid en recessie in het hedendaagse Brazilië en benadrukt thema’s als klassen en sociale ongelijkheid. De gevoelige blik in de economische worsteling van een familie maakt het verhaal wat grimmig, maar de verrassende wendingen, zwarte humor en de bovennatuurlijke elementen maken deze film interessant. Met het abrupte einde weigeren de filmmakers bepaalde zaken uit te leggen, waarmee ze de onverklaarbare verschijnselen aan de verbeelding van de kijker overlaten.
Trabalhar Cansa (Hard Labor) / Juliana Rojas en Marco Dutra / Brazilië / 2012 / 99 minuten / Portugees gesproken / Engels ondertiteld
Trabalhar Cansa is van 8 t/m 19 augustus te zien op het World Cinema Festival te Amsterdam.
