De documentaire Raising Resistance gaat over het verzet van kleine boeren in Paraguay tegen de oprukkende sojaplantages. Hier wordt genetisch gemanipuleerde soja verbouwd, die wordt besproeid met pesticiden. De soja is daartegen bestand, maar de gewassen van de boeren niet. Hun oogst van pinda’s, bonen en tarwe gaat ten gronde aan het gif dat overwaait van de sojaplantages. Bovendien komt het gif terecht in rivierwater, waardoor mensen ziek worden. Een jongen is blind geworden.
In de film volgen we de inwoners van een dorp, dat is ingesloten door sojaplantages. Geleid door Geronimo Arevalos komen de boeren in opstand. Ze bezetten een stuk grond van een naburige sojaverbouwer en proberen het sproeien van pesticiden tegen te houden. Letterlijk, door de tractoren met man, vrouw en kinderen te stoppen. De bezetting stopt voortijdig. De politie heeft hen gemaand binnen 24 uur te vertrekken. Zo niet, dan volgt een gewelddadige verdrijving. Arevalos roept zijn mensen op vreedzaam te vertrekken, maar hij voegt eraan toe dat ze terug zullen komen. De strijd gaat door.
De film maakt duidelijk dat ‘soja een bom is, die de boerengemeenschappen vernietigt’, zoals een boer zegt. In Paraguay heeft 90 procent van de boeren geen land. Ze leven in armoede in de steden. Het grootste deel van de sojaoogst dienst als veevoeder, wat de westerse vleesproductie ten goede komt. Aan het eind van de film komt de ‘linkse’ president Lugo aan het woord, die zalvende woorden uitspreekt naar de boeren, maar tegelijk duidelijk maakt dat soja voor de broodnodige inkomsten zorgt. Het is een tragisch einde van de film, die sowieso al triest stemt door de verloren strijd van de boeren. Hun positie wordt des te uitzichtlozer. Ook al zegt Arevalos door te gaan met de strijd.
Een extra dimensie krijgt de film door de Braziliaanse eigenaars van sojaplantages. Steeds meer Brazilianen komen naar Paraguay, omdat daar de grond vruchtbaar is. Het zijn geen grootgrondbezitters, maar relatief kleine sojaboeren. Ook zij vechten voor hun stuk grond en voor hun inkomsten. Het is de verdienste van de film dat ze deze sojaboeren niet als slechteriken afschildert, maar laat zien hoe ook zij deel uitmaken van een globale economie die monoculturen bevordert. Ook toont de film hoe deze boeren afhankelijk zijn van grote bedrijven, zoals Monsanto, die hen de zaden en pesticiden levert.
Hoewel de film bijna anderhalf uur duurt, blijf je toch geboeid kijken. Er zijn momenten dat je wegzakt, maar dan gebeurt er ineens iets wat je wakker schudt. Vooral de episode waarin de boeren een kamp opslaan op het terrein van een sojaverbouwer is zowel spannend als triest. De film zet in ieder geval aan tot nadenken over ons consumptiepatroon. Probleem is wel dat soja in veel producten voorkomt, van voedsel tot veevoeder en brandstof. Menig vegetariër zal in verwarring raken. Dan maar geen tofu meer eten?
De film is te zien op het festival Movies that Matter, dat van 22 tot 28 maart plaatsvindt in Den Haag.
Op zaterdag 24 maart is er na de vertoning om 12:30 uur een debat over de problematiek rond soja onder leiding van Evert Nieuwenhuis. Op maandag 26 maart is er na de vertoning om 16:30 uur een Q&A over de film onder leiding van Maja Haanskorf.
Raising Resistance | Bettina Borgfeld & David Bernet | Duitsland, Zwirserland 2011 | 84 min | Guaraní, Engels, Portugees, Spaans gesproken, Engels ondertiteld.
