Met opgeheven hoofd trotseert María del Carmen (María Onetto) het hoongelach van haar man, wanneer ze een bord kapot laat vallen tijdens haar vijftigste verjaardagsfeest. Terwijl haar gezin en haar gasten zich druk pratend tegoed doen aan drank en hapjes, is María in haar eentje druk in de weer om het hen naar de zin te maken. Geduldig zien we haar de scherven van de vloer rapen. Eenmaal terug in haar privédomein – de keuken – begint ze de stukjes van het bord in elkaar te schuiven, als in de legpuzzels die Maria zo graag maakt.
De Argentijnse film Puzzle (Rompecabezas) portretteert een toegewijde huisvrouw wier leven in het teken staat van het verzorgen van haar man en twee zoons, die op het punt staan het huis te verlaten. Wanneer ze voor haar vijftigste verjaardag een legpuzzel kado krijgt, neemt María’s leven een andere wending. Ze is al langer gecharmeerd van puzzelen; de mooie figuren en landschappen in de puzzels laten haar gedachten afdwalen naar andere, verre werelden. Maria blijkt bovendien talent te hebben, al doet haar gezin nogal lacherig over haar hobby. Wanneer ze in de winkel een briefje ziet hangen waarin iemand een puzzelpartner zoekt voor het wereldkampioenschap, neemt ze stiekem contact op. Het blijkt de vermogende alleenstaande Roberto te zijn, die Maria imponeert met zijn chique huis en zijn puzzelcollectie. In het geheim begint ze aan een training die uiteindelijk moet leiden tot de nationale voorrondes van het wereldkampioenschap. Nadat ze zich haar leven lang heeft weggecijferd voor anderen, heeft ze nu voor het eerst iets dat helemaal van haar is. De veranderingen in María’s leven hebben wel hun weerslag op de verhoudingen binnen het gezin.
De debuutfilm van regisseuse Natalia Smirnoff sleepte direct een nominatie in de wacht voor een Gouden Beer op het Berlijns Filmfestival 2010. Dat is verdiend: Smirnoff schetst op knappe wijze een intiem beeld van een gewone vrouw in wier leven een stille revolutie plaatsvindt. Ze heeft geen verbale uitspattingen, ruzies en hevige emoties nodig om de veranderingen in het leven van María te tonen: een blik op haar gezicht is voldoende. María is geen vrouw van veel woorden. Het verhaal wordt verteld door close-ups van haar puzzelende handen en van haar gezichtsuitdrukking – onzeker wanneer ze voor het eerst met de ervaren Roberto gaat puzzelen, vastberaden wanneer haar man moet lachen om haar ambities. Subtiele details zorgen ervoor dat de kijker met haar meegaat, wanneer zij in kleine stapjes haar vertrouwde wereld verlaat. Puzzle blijft boeien, juist omdat we als kijker meeleven met de vele ‘kleine revoluties’ in María’s leven. De keerzijde van deze subtiele aanpak is dat hij veel inlevingsvermogen van de kijker vraagt. Wel valt er genoeg te lachen, vooral om het gezin van María. Bijvoorbeeld wanneer haar man Juan in haar afwezigheid een eigen hobby ontdekt: bomen knuffelen. Of wanneer Maria een haast onzichtbaar dansje waagt op de popmuziek van haar zoons.
Terwijl de Argentijnse cinema vanaf de jaren negentig vaak de politiek-sociale problematiek in het land tot thema maakt, laat Puzzle juist een andere kant zien: de persoonlijke levens van gewone mensen. De regisseuse wil met haar film de kijkers meenemen in een belangrijk veranderingsmoment in iemands leven. Ze wil laten zien dat zulke momenten altijd ‘hoofdbrekens’ (rompecabezas) kosten, maar tegelijkertijd nieuwe kansen bieden. Daarin is Smirnoff dankzij haar subtiele vertelstijl goed geslaagd.
Argentinië/Frankrijk, 2010, 90 min.
Regisseur en script: Natalia Smirnoff
Cast: Maria Onetto, Gabriel Goity, Arturo Goetz, Henny Trailes, Felipe Villanueva
Te zien in: Amsterdam (De Uitkijk, Rialto), Den Bosch (Verkadefabriek), Nijmegen (LUX), Rotterdam (Lantaren-Venster), Utrecht (’t Hoogt).
