“Alle politieagenten die in favelas werken zouden een cursus sociologie, of antropologie moeten volgen. Ze willen ons helpen – en dat is prima – maar ze weten niets over de lokale cultuur.” We horen een bewoner van de favela Morro dos Prazeres, in Rio de Janeiro. In 2011 vestigde de Unidade Polícia Pacificadora (UPP) zich in deze wijk, waar tot die tijd drugsbendes aan de macht waren. De documentaire Morro dos Prazeres van regisseur Maria dos Santos toont de problematische relatie tussen de politie en de bewoners van deze wijk.
De documentaire volgt een aantal personen, zowel politieagenten als bewoners. We zien wederzijds wantrouwen, maar ook pogingen om nader tot elkaar te komen. Daarbij benadrukt Santos herhaaldelijk hoe historische ontwikkelingen, met name de langdurige afwezigheid van de overheid in deze wijk, de huidige relatie bepalen. Bewoners zien de politie als de vijand en politieagenten zijn bang de controle te verliezen. Toch proberen beide partijen, zo benadrukt de documentaire, er het beste van te maken.
De favela is sinds de jaren zestig een terugkerend thema in de Braziliaanse cinema. Veel films geven volgens critici echter een eenzijdig, sensationeel beeld van het leven in deze wijken. Het bekendste voorbeeld is kaskraker Cidade de Deus (2002), die focust op geweld en drugsproblematiek in snelle, gelikte shots. Santos kiest duidelijk een andere benadering. De drugshandel is weliswaar aanwezig in de film, maar wordt getoond als slechts één aspect van het dagelijks leven in favelas. Ook thema’s zoals gezondheidszorg, afvalverwerking, sport en vrije tijdsbesteding komen aan bod. Morro dos Prazeres geeft hierdoor een genuanceerd en – voor zover mogelijk – realistisch beeld.
De relatie tussen de politie en favelabewoners is een actueel probleem in Rio de Janeiro. De UPP heeft de drugsdealers uit verschillende wijken verjaagd, maar veel mensen vragen zich af of dit een oplossing is voor de lange termijn. De drugshandel verplaatst zich en zowel critici als bewoners betwijfelen of het beleid stand zal houden na het WK voetbal in 2014 en de Olympische Spelen in 2016, die ook in Rio zullen plaatsvinden. Juist door de situatie van twee kanten te belichten, en wederzijdse vooroordelen aan de kaak te stellen, zou Santos’ documentaire een positieve rol kunnen spelen in deze problematiek.
Morro dos Prazeres | Maria dos Santos | Brazilië | 2013 | 75 minuten | Portugees gesproken | Engels ondertiteld
Morro dos Prazeres is nog tot 2 februari te zien op het Internationaal Film Festival Rotterdam.
