Het zwakke geslacht, zo worden vrouwen soms genoemd. Een film als Eufrosina’s Revolution (La revolución de los alcatraces) logenstraft dat misplaatste denkbeeld meteen. De vrouw om wie het draait, luistert naar de mooie naam Eufrosina Cruz Mendoza. Zij is een zelfbewuste, sterke Mexicaanse, die opkomt voor (inheemse) vrouwen. Niet omdat ze zwak zijn, maar omdat er sprake is van achterstelling en discriminatie in een door mannen gedomineerde wereld.
Eufrosina komt uit de Zapoteekse indianengemeenschap in de deelstaat Oaxaca. Ze woont in een doorsnee Mexicaans bergdorpje, Santa María Quiegolani. Het dorp is arm, in de steek gelaten door de centrale regering die wel beloftes doet, maar ze niet nakomt. Het bijzondere aan het dorp is dat de inwoners tot op bepaalde hoogte over zaken kunnen beslissen zonder dat de Mexicaanse overheid zich ermee bemoeit. De gemeenschap doet dat op basis van usos y costumbres, gebruiken en gewoonten.
De film schetst in een rustig tempo een helder beeld van de problematiek waar gemeenschappen op het Mexicaanse platteland mee te maken hebben. Eufrosina’s verhaal maakt ook duidelijk hoe vrouwen nog eens extra in het verdomhoekje zitten, zonder te verzanden in een klaagzang. Dat Eufrosina een eigenzinnige dame is, blijkt direct uit haar levensgeschiedenis. Anders dan haar zussen en meisjes uit de buurt, ontworstelde ze zich uit haar omgeving van armoede en traditie. De meeste vrouwen – of eigenlijk meisjes nog – beginnen op jonge leeftijd met het baren van kinderen. Dat is hun taak ook, zei haar eigen vader tegen haar.
We zien Eufrosina met vrouwen in gesprek gaan. Ze probeert hen de ogen te openen door te wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid. De confrontatie met mannen gaat ze daarbij niet uit de weg. In een groepsgesprek bij iemand thuis spreekt ze een man erop aan dat hij niet meer moet drinken en moet ophouden zijn vrouw te slaan. Ook wijst ze hem erop dat de schoolresultaten van hun kinderen ook zíjn verantwoordelijkheid zijn.
Dat Eufrosina nog een lange weg te gaan heeft, hoeft geen verbazing te wekken. Toen ze in 2007 mee wilde doen met de burgemeestersverkiezingen, werd ze van de lijst geschrapt omdat de mannen vonden dat dit niet kon. Het probleem is dat in de Zapoteekse usos y costumbres het woord vrouw niet voorkomt. En achter dat argument verschuilen de mannen zich. Vrouwen mogen nog net stemmen, maar zich verkiesbaar stellen is onmogelijk.
Vanwege haar kwaliteiten en haar strijd voor vrouwenrechten speelt Eufrosina zich in de kijker bij de nationale politiek. Ze wordt gevraagd om in het Congres plaats te nemen. Een uitgelezen kans om invloed uit te oefenen en haar doelen te verwezenlijken. Of loopt ze het risico haar geloofwaardigheid te verliezen temidden van corruptie en incompetentie, zaken die de Mexicaanse politiek vaak niet buiten de deur weet te houden.
Eufrosina’s Revolution geeft mooi weer hoe een sterke vrouw in moeilijke omstandigheden een verandering in gang kan zetten. De film is een terechte keuze voor het onderdeel Matter of Act, het hoofdprogramma van Amnesty International binnen het Movies That Matter Festival. Hierin staan mensenrechtenverdedigers centraal. En passant laat de film ook mooie beelden zien van het land en de mensen. Het is een inspirerend verhaal dat hoop biedt, ondanks de lange weg die nog te gaan is.
Eufrosina’s Revolution | Luciana Kaplan | Mexico | 2012 | 96 minuten | Spaans gesproken | Engels ondertiteld
Eufrosina’s Revolution is tot en met woensdag 26 maart te zien op het Movies That Matter Festival in Den Haag. Regisseur Luciana Kaplan zal op maandag 24 maart aanwezig zijn. Zie http://www.moviesthatmatter.nl/festival/programma/film/1521
