As hiper mulheres (de hypervrouwen) is een vertaling van het woord Jamurikumálu, de benaming voor een ritueel van de Braziliaanse Kuikuro-indianen uit de staat Matto Grosso. Het is ook de naam van een documentaire, geregisseerd door Carlos Fausto, Leonardo Sette en Takumã Kuikuro. De film doet verslag van een hedendaagse uitvoering van dit oude ritueel.
Centraal in het ritueel, en dus de film, staat een groot aantal originele liederen. Er zijn echter nog maar twee vrouwen in het dorp die deze gezangen kennen. Een van hen voelt dat ze gaat sterven, en wil nog één keer het bijzondere ritueel uitvoeren. Zodoende worden de teksten, die vaak expliciet over liefde en seksualiteit gaan, geleerd aan de jonge vrouwen. Er wordt volop geoefend.
As hiper mulheres begeeft zich in een lange traditie van etnografische documentaires waarin inheemse stammen worden geportretteerd. Het doet dit echter op originele manier. Er wordt weinig uitgelegd, waardoor de kijker soms niet weet wat er precies gebeurt. Ook worden de indianen – ondanks hun vaak exotische uitdossingen – getoond als gewone mensen, die (vaak seksuele) grappen maken en lol trappen. Hierdoor mist de film gelukkig het moraliserende karakter dat veel soortgelijke documentaires hebben.
Ook is het interessant te zien hoe de inheemse cultuur gecombineerd wordt met de westerse. Een zieke vrouw krijgt zowel vaccinaties als een sjamanistisch ritueel. Een man zit, gekleed in een Darth Vader T-shirt, op traditionele wijze een mand te vlechten. De liederen van het ritueel worden vooral mondeling overgebracht, maar één vrouw heeft ze op cassettebandjes. Uit volle borst zingt ze mee.
Tegen het einde van de film begint het daadwerkelijke ritueel. Tientallen vrouwen zingen en dansen door het dorp, mannen worden belachelijk gemaakt en er wordt een feestmaal voorbereid. De liederen worden na verloop van tijd wat eentonig, maar het blijft mooi om te zien. Al met al is deze film een aanrader voor iedereen die interesse heeft in de inheemse cultuur van de Amazone, die, zo lijkt deze film te betogen, nog lang niet uitgestorven is.
As hiper mulheres | Carlos Fausto, Leonardo Sette, Takumã Kuikuro | Brazilië | 2012 | 80 minuten | Kuikuro gesproken, Engels ondertiteld
As hiper mulheres is te zien op het Festival World Cinema Amsterdam. Kijk hier voor meer informatie.
