Documentairemakers Peter Brosens en Jessica Woodworth maakten met Altiplano een film die niet eenvoudig in een genre is in te passen. Plaats van handeling is het dorp Turubamba in Peru, waar zich een milieuramp voltrekt. De toeschouwer wordt twee uur lang ondergedompeld in een bijna magische wereld, vol rituelen, geënsceneerde beelden en een oogverblindend mooi landschap.
Altiplano vertelt het verhaal van twee vrouwen: de jonge Saturnina uit het Peruaanse dorp Turubamba en van Grace, een Belgische oorlogsfotografe die in Irak werkt. Saturnina staat op het punt te trouwen met Ignacio. Haar dorp wordt echter getroffen door een zware vervuiling met kwik, dat afkomstig is uit een nabij gelegen goudmijn. Ignacio sterft wanneer hij `heilig water’ uit de rivier gaat halen voor de bruiloft. Grace wordt in Irak gedwongen de executie van haar gids te fotograferen. Na deze ervaring zweert ze de fotografie af. Haar man Max werkt voor Artsen Zonder Grenzen in een oogkliniek bij Turubamba. Bij een protest van de inheemse bevolking sterft hij wanneer een steen hem ongelukkig treft. Grace reist naar Turubamba om de toedracht van de dood van haar man te onderzoeken.
Aanvankelijk lijkt Altiplano een protest te zijn tegen de activiteiten van de mijnbouwmaatschappij, die verantwoordelijk is voor de vervuiling met kwik. Veel inwoners krijgen last van oogaandoeningen, blindheid en sommigen sterven. Allengs krijgen rituelen, religie en spiritualiteit de overhand. Aan het eind van de film pleegt Saturnina zelfmoord, als een rituele opoffering, om het protest tegen de praktijken van de ‘gringo’s’ kracht bij te zetten. Haar zelfmoord registreert ze op een videocamera., want “zonder beeld is er geen verhaal”. Grace vindt tijdens haar zoektocht deze camera. Het zien van deze registratie maakt dat ze de kracht en waarde van beelden en daarmee van zichzelf als fotografe herontdekt.
Beeldtaal is voor de twee regisseurs van cruciaal belang. In Altiplano wordt dat benadrukt door een blinde man die in Turubamba het gebroken Mariabeeld restaureert. Pas wanneer het beeld weer is hersteld, kan er weer hoop zijn voor de inwoners. Door de hele film heen is er sprake van bijna choreografisch gestileerde beelden, waarin personages in een pose zijn geënsceneerd. Schoonheid is een belangrijk element: zowel in het gebruik van licht en kleur in het landschap als in de verfilming van gestileerde symbolische rituelen. Hoe mooi het allemaal ook is, de overdaad van mooie beelden, de zwaar aangezette dramatiek en de overdadige symboliek wekken ook irritatie op. Nog versterkt door de op zich prachtige muziek, die de hele film begeleidt.
Mijn grootste ongemak is dat ik na twee uur bijna in trance te zijn gebracht, vergeten ben wat er eigenlijk in Turubamba aan de hand is. Als je slecht denkt, zou je bijna zeggen dat esthetiek voor de makers belangrijker is dan de gruwelijke realiteit. Een echte ´arthouse film´ over het hoofd van de bevolking heen. Hoe mooi die ook is.
Altiplano is nog te zien in diverse bioscopen. Zie www.filmladder.nl
