Op het eerste gezicht lijkt Alma een jonge vrouw als iedere andere in Guatemala. Ze is 26 jaar jong, maar heeft al een heel leven achter zich. Op haar vijftiende trad ze toe tot een pandilla, een clica, een van de vele gewelddadige bendes die Guatemala-Stad onveilig maken. Alma staat centraal in de film Alma. A Tale of Violence van documentairemakers Miquel Dewever-Plana en Isabelle Fougère.
In de documentaire vertelt Alma haar verhaal, eerlijk en zonder zichzelf te sparen. De kijker ziet een jonge vrouw met lang zwart haar zitten, duisternis op de achtergrond. Een eenvoudig rood shirt met korte mouwen laat de tatoeages op haar armen en in haar hals bloot. Eeuwige littekens van een verleden dat ze wil, maar niet kan vergeten, zo vertelt ze.
Initiatie om te worden toegelaten betekent normaal gesproken dat je een aantal seconden door de ‘vrienden’ in elkaar worden geslagen. Meisjes, een minderheid in de harde wereld van de bendes, mogen er ook voor kiezen om verkracht te worden door de mannelijke bendeleden. Alma kiest voor de eerste optie. Ze heeft het voortdurend over haar homies, haar gewelddadige vrienden, van wie ze meer lijkt te houden dan van haar eigen familie. Tegelijkertijd is een moment van ongehoorzaamheid fataal. De dood ligt altijd op de loer, als het niet door haar eigen bendeleden is, dan wel door de rivaliserende bende.
De makers van de documentaire Alma noemen de film een webdocumentaire. Dat betekent dat wanneer je de film op een iPad of tablet ziet, beelden interactief zijn. De documentaire zelf bestaat alleen uit het beeld van Alma die zit. Alleen haar bovenlichaam komt in beeld, af en toe zoomt het beeld in op haar hoofd, armen, of handen, die ze maar niet stil kan houden. Het interactieve aspect zit ‘m in de beelden die je op je tablet van bovenaf het scherm naar beneden haalt. Hier krijgen de woorden en daarmee de gruwelen van het bendeleven waarin Alma gevangen zat, gestalte. De beelden zijn foto’s, afkomstig van Miquel Dewever, die jarenlang fotografeerde in Guatemala.
De spijt die Alma toont, is oprecht. Toch blijf je als kijker ervan bewust dat deze jonge, kwetsbare vrouw de meest verschrikkelijke dingen op haar kerfstok heeft. Meerwaarde van de interactieve versie is dat de kijker informatie krijgt aangeboden over de geschiedenis van Guatemala en de achtergrond van het bendegeweld. De documentaire is een eerlijk en openhartig document, dat nergens sensatiebelust is.
Alma, a Tale of Violence | Miquel Dewever-Plana en Isabelle Fougère | Guatemala | 2012 | 40 minuten | Spaans gesproken | Engels/Duits/Frans ondertiteld
Alma, a Tale of Violence is van 14 t/m 25 november te zien op het IDFA te Amsterdam.