Hoe komt een land met zichzelf in het reine als er al zestig jaar een burgeroorlog heerst? In Colombia hebben sinds jaar en dag verschillende guerrillabewegingen de wapens opgenomen tegen de staat. Maar er gloort hoop aan de horizon. Vanaf oktober 2012 voeren de FARC – Colombia’s grootste guerrillabeweging – en de regering van president Santos vredesonderhandelingen. Maar met politieke afspraken alleen redt de natie het niet. De samenleving en de ex-guerrillastrijders moeten zich verzoenen. Vergiffenis en wederzijds begrip zijn onontbeerlijk. Kunst is daarvoor een neutrale katalysator.
Daarom zou de film Alias Maria van de Colombiaanse regisseur José Luis Rugeles (1968) voor alle Colombianen verplichte kost moeten zijn. Hoofdpersoon is de veertienjarige Maria (Karen Torres) die is toegetreden tot de guerrilla. Ze raakt zwanger van medeguerrillero Mauricio (Carlos Clavijo), een doodzonde volgens de mores van de guerrilla en abortus is de enige optie. Tenzij het om iemand van hogere rang gaat. Hypocrisie ten top. Samen met Mauricio, Byron (Anderson Gómez) en Yuldor (Erik Ruiz) krijgt Maria de opdracht om de pasgeboren baby van de commandant en zijn vriendin in veiligheid te brengen. Als Mauricio ontdekt dat Maria zwanger is, eist hij van haar dat ze abortus pleegt. Het leven bij de guerrilla is niet voor watjes. Een genadeloze jungle zonder comfort, waar insecten en een drukkend klimaat maken dat je nooit op je gemak bent. Altijd moet je alert zijn, klaar om bij het eerste teken van de vijand je boeltje op te pakken en ervandoor te gaan of te gaan vechten.
Close-up
Maria is een van de vele kindsoldaten in de guerrilla, een gevoelige kwestie in Colombia en internationaal. Sommigen zijn gedwongen ingelijfd, anderen zijn uit overtuiging, noodzaak of gebrek aan alternatief toegetreden. Hoe dat met Maria zit, vertelt de film ons niet. Maar de zwangerschap wekt het moederinstinct op en maakt krachten in haar los waardoor ze tegen alle conventies ingaat. Haar kindertijd was al voorbij op het moment dat ze bij de guerrilla ging, maar nu wordt ze van meisje ineens vrouw en moeder.
Alias Maria is niet per se een anti-oorlogsfilm, maar toont wel de zinloosheid en bruutheid ervan. Regisseur Rugeles wil vooral een menselijk verhaal vertellen en dat is hem goed gelukt. Hoe onrechtvaardig is de wereld als een meisje van veertien zich in deze omstandigheden bevindt en moet vechten voor haar leven en dat van haar ongeboren kind?
Regisseur Rugeles heeft een spannend en realistisch verhaal neergezet, dat vooral overtuigt door naturel acteerwerk en de goede weergave van het leven op het Colombiaanse platteland en in de guerrilla. De scènes met de twee oude, breekbare mensjes die in de middle of nowhere in een huis van houten planken en een golfplaten dak wonen; dat ís Colombia, zeker in die regionen. Het echtpaar overleeft en de enige manier om dat te doen is zich nergens mee te bemoeien. Het Colombiaanse landschap maakt de film ook echt de moeite waard om op groot scherm te zien. En doordat er veel close-up is gefilmd, krijg je als kijker bijna het gevoel er bij te zijn.
Het ligt voor de hand om van de guerrilla in de film te zeggen dat het om de FARC gaat, maar tijdens een Q&A-sessie bij de voorpremière in bioscoop Rialto in Amsterdam eind februari geeft Rugeles aan dat “het niet gezegd is dat het om de FARC gaat. Dat doet er ook niet toe. Alias Maria is het verhaal van een meisje bij de guerrilla. Wat beweegt haar in deze wereld van geweld, als meisje, vrouw, strijder, maar vooral moeder?” Rugeles pretendeert evenmin een compleet beeld te geven. “We moeten ons realiseren dat het maar een klein deel is van alles wat in het echt gebeurt. Realiteit overstijgt fictie in dit geval.”
Alias Maria heeft wereldwijd al op verschillende filmfestivals gedraaid en is meerdere malen bekroond. Het is een coproductie met Argentinië en Frankrijk, in Nederland op de markt gebracht door filmdistributeur Contact Film. Het idee om Alias Maria te maken werd geboren door interviews die Rugeles hield met gedemobiliseerde guerrillastrijders. Naar aanleiding van het filmproject heeft hij met anderen het programma ‘Más niños menos alias’ opgezet, dat bedoeld is om een alternatief te bieden aan kinderen die wonen in gebieden waar ze vatbaar zijn voor rekrutering door gewapende groepen. Kijk voor meer informatie op www.aliasmaria.com.
Alias Maria | José Luis Rugeles | Colombia, Argentinië, Frankrijk | 2015 | 91 minuten | Spaans gesproken | Nederlands ondertiteld
Lees ook het interview met regisseur José Luis Rugeles
Recensie gepubliceerd op 01-03-2016
Alias Maria is vanaf donderdag 3 maart te zien in de volgende bioscopen:
Amsterdam: Rialto, EYE (Parisienzaal in de Filmhallen), de Balie
Den Haag: Filmhuis
Utrecht: Filmtheater ’t Hoogt
Nijmegen: Lux Filmtheater
Arnhem: Focus Filmtheater
Amersfoort: De Lieve Vrouw
