Roman van de Boliviaanse schrijver Rodrigo Hasbún komt niet uit de verf

Hans Ertl (München 1908 – 2000, Bolivia) is een historisch figuur. Op zijn leven heeft de Boliviaanse schrijver Rodrigo Hasbún (Cochabamba, 1981) de roman Woeste jaren gebaseerd. Ertl werkte als cameraman in nazi-Duitsland. Zijn dochter Monika (1937 – 1973) was als guerrillera actief bij het Ejército de Liberación Nacional (ELN, Nationaal Bevrijdingsleger) en kwam om in een gevecht met het Boliviaanse leger. Het boek heeft een mooie zwart-wit retro omslag. Voordat het verhaal begint, benadrukt de auteur dat het fictie is en geen waarheidsgetrouw beeld geeft.

Een Duits gezin – alleen op de achterflap van het boek worden ze de Ertls genoemd – is anderhalf jaar geleden verhuisd van München naar La Paz: Vader Hans, moeder Aurelia en dochters Monika, Trixi en Heidi. Het zijn de jaren vijftig van de twintigste eeuw. De cultuurshock is pittig voor het gezin. Thuis wordt er Duits en wat Spaans gesproken. De meisjes pikken het Spaans snel op, de ouders doen hun best maar halen niet hetzelfde niveau.

Legendarische Incastad

Vader Hans (foto) is een sterke, dominante figuur. Voordat hij in Duitsland in ongenade valt, werkt hij als gerenommeerd cameraman ten tijde van de Nazi’s samen met Leni Riefenstahl en veldmaarschalk Rommel. In Bolivia organiseert hij expedities en maakt hij documentaires. Zijn droom is om Paitití te vinden, een oude, legendarische Incastad in de Amazone. Het is een avontuurlijk leven dat niet altijd over rozen gaat. Soms gaat een dochter mee op reis.

Als ze opgroeien, is Monika als ondernemendste van de drie zussen een van de belangrijke hoofdpersonen. Ze sluit zich aan bij de guerrillabeweging ELN. Haar keuze is niet zonder consequenties. Niet voor haarzelf en evenmin voor haar familie die erop aan wordt gekeken door de gemeenschap. Zijn de mensen nog wel te vertrouwen? De strijd verhardt. Het is het tijdperk van Che Guevara, mensen laten het leven. Welke prijs moet Monika betalen? Kan ze terugvallen op haar vader? Even nog is er tijd voor de liefde, maar die brengt niet wat ze zou willen.

Gedesoriënteerd

Aan Woeste jaren is het nodige op te merken. Hoewel de personages geloofwaardig zijn, lukt het Hasbún niet om hen in een overtuigend verhaal te plaatsen. Dat is namelijk warrig. Er ontbreekt context – zeker voor een niet-Boliviaanse lezer – en vooral samenhang binnen het verhaal. Ander bezwaar is dat het wisselende vertelperspectief – steeds is een andere zus aan het woord – spaak loopt, waardoor de lezer gedesoriënteerd de verbinding met het verhaal kwijtraakt. Verhalen komen soms bij elkaar, maar het voelt meestal niet natuurlijk aan.

De thematiek van een familie die door de loop van het leven langzaam uit elkaar valt, komt wel goed naar voren. Dat sluit aan op de oorspronkelijke titel van het boek, Los afectos, dat je als ‘de genegenheden’ kunt vertalen. Maar in dit geval dekt de Nederlandse titel Woeste jaren ook de lading van het boek, want dat zijn het voor zowel de personages als voor het land Bolivia. In het verhaal komt zijdelings de maatschappelijke onrust onder de indiaanse bevolking aan bod, die zwaar is achtergesteld door de blanke elite die de touwtjes in handen heeft.

Woeste jaren is Hasbúns tweede roman. Zijn eerste boek El lugar del cuerpo (2007) is niet vertaald naar het Nederlands. Internationaal wordt hij geprezen en in 2006 werd hij op basis van zijn verhalen in het rijtje geschaard van de ‘Bogotá 39’, de beste Latijns-Amerikaanse schrijvers onder de 39 jaar. Hasbún zal ongetwijfeld talent hebben, maar wat mij betreft komt dat in deze roman onvoldoende uit de verf.

Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2016, ISBN 9789025447939, 128 pag., €18,99, vertaling: Brigitte Coopmans.

Recensie is geplaatst op 21-3-2017