Aan het ‘einde van de wereld’ hangt een zweem van romantiek en avontuur. We hebben het over Patagonië, een gebied in het zuiden van Zuid-Amerika. Met een oppervlakte van 900.000 km2, bijna twee keer zo groot als Spanje, gaat het ons Nederlands of Belgisch voorstellingsvermogen te boven. Er zijn de nodige boeken geschreven over het gebied, waar meer schapen dan mensen wonen.
Het is een oneindige bron van inspiratie en fascinatie voor Dree Peremans sr. (1949), auteur van Patagonië. Het einde van de wereld. Eerder schreef deze oud-VRT-radiojournalist Patagonië zingt!, samen met Guido van Hellemont en Albert Daniëls. Op jeugdige leeftijd raakte de auteur in de ban van het uitgestrekte gebied en ontpopte zich tot verwoed verzamelaar van alles met Patagonië te maken heeft. Hij verzamelde zoveel boeken dat je met recht kunt spreken van een Patagonische bibliotheek. Geen uit de hand gelopen hobby, maar een passie voor het leven. Met een vriend richtte hij in 1989 Fundación Patagonista op, waarbij Peremans meteen opmerkt dat patagonista eigenlijk een niet-bestaand maar zelfbedacht woord is. Hiermee verspreiden ze hun liefde – nee, obsessie – als een evangelie.
Patagonië is méér dan een gebied. Het is een wereld apart, een idee in je hoofd; droom en tegelijkertijd realiteit waar Peremans graag vertoeft. Vrienden raden hem af erheen te reizen, want dan duikt het risico op dat de idylle uiteenspat. Je bezighouden met Patagonië is je verplaatsen in tijd en ruimte. Peremans raadt lezers dan ook aan om zijn boek te lezen met een goed glas wijn binnen handbereik.
Darwin
Behalve een land van oneindige vlaktes was Patagonië ook een reisroute, om de westkust van Zuid-Amerika en de Stille Oceaan te bereiken. Magellaan (1480 – 1524) ontdekte de route om Patagonië heen, maar was daarbij schatplichtig aan Martin Behaim, de uitvinder van de wereldbol, zo leert Peremans ons. Darwin reisde mee en deed inzichten op die de basis vormden voor zijn On the Origin of Species. Peremans belicht een groot aantal hoofdrolspelers uit de geschiedenis, onder wie Alexander MacLennan (een Schot die indianen vermoordde voor geld), de Argentijnse dictator en indianenmoordenaar Juan Manuel Rosas (1793 – 1877) en Antonio Pigafetta (chroniqueur van de reis van Magellaan).
We zien een botsing van twee werelden en tijdsgewrichten. Onbegrip van blanken leidde tot verkeerde conclusies en daaraan gekoppeld gemankeerde ideeën over de inheemse bevolking. In de ogen van de blanken waren de inlanders achterlijke wilden, onbeschaafd en gedegenereerd. Kerstenen en beschaven was dus het devies.
Peremans bewondert William Henry Hudson, auteur van Idle Days in Patagonia en Far Away and Long Ago, geboren en getogen Patagoniër. Hij beschreef regio treffend en stelde onder andere dat Darwin de waarheid heeft omgebogen om zijn theorie te laten kloppen. Uiteraard noemt Peremans ook de klassiekers In Patagonië van Bruce Chatwin en The Old Patagonian Express van Paul Theroux.
Peremans’ boek is een compleet herziene heruitgave van zijn driedelige Encyclopedia Patagonica uit de jaren negentig. Daarvoor heeft hij ongelooflijk veel informatie tot zich genomen en verwerkt in een onderhoudend, concreet en mooi verhaal. Noem het maar gerust een levenswerk. Het boek is geïllustreerd met zwart-witfoto’s en oude tekeningen en heeft een uitgebreide literatuurlijst.
Peremans heeft een eigen schrijfstijl; onderhoudend en licht humoristisch. Het boek is gelardeerd met lofdichten op historische gebeurtenissen uit Patagonië. Peremans schrijft met kennis van zaken, soms doen de vele details je duizelen. Wellicht is dat het moment om naar het glas wijn te reiken dat Peremans adviseert. Maar de vele citaten en excerpten uit andere boeken geven kleur aan het verhaal en wekken Patagonië tot leven, zonder te verworden tot een literatuurstudie. Peremans (her)vertelt verhalen.
Patagonië. Het einde van de wereld is een aangenaam boek dat het verdient het om gelezen te worden. Deze zelfbenoemde en autodidactische professor in de patagonistiek schrijft met weemoed en compassie over vervlogen tijden, vergelegen oorden en historische personages. En mocht u die kant opgaan, denkt u dan aan die rijke geschiedenis die het herbergt en die Patagonië nog bijzonderder maakt.
Dree Peremans sr., Patagonië. Het einde van de wereld, Uitgeverij EPO, Berchem, 2014, ISBN 9789462670068, 374 pag., €29,90
Meer informatie vindt u op http://www.fundacionpatagonista.be/
