Recensies boeken

Maya’s – Heersers van het Regenwoud

9 mei 2016

Auteur: Estefanía Pampín Zuidmeer

Bij de tentoonstelling Maya’s – Heersers van het Regenwoud in het Drents Museum Assen hoort een gelijknamige publicatie. De expositie toont hoe de Maya’s eeuwenlang konden overleven en een beschaving konden ontwikkelen in het regenwoud van wat nu Zuid-Mexico, Guatemala, Belize, Honduras en El Salvador is. Het richt zich, net als het boek, voornamelijk op de klassieke periode, tussen 250 en 900 na Christus. Het prachtig uitgevoerde boek is, net als de expositie, het resultaat van het multidisciplinaire en internationale werk van hoogleraren, onderzoekers, directeuren en medewerkers van stichtingen en musea die zich bezig houden met de Maya’s. Via foto’s van de objecten van de expositie, opgravingen én Maya-steden worden diverse thema’s omtrent de Mayabeschaving belicht.

Het boek begint met het ontstaan van de Mayacultuur, ongeveer 2000 jaar voor Christus. Het eerste hoofdstuk, de Wortels van de Maya’s – van de eerste Jagers tot de eerste Steden, behandelt de eerste bewoning van het Mayagebied en het ontstaan van de eerste steden. Ook wordt er aandacht besteed aan de ontdekkingsreizigers die in de 19e en aan het begin van de 20e eeuw het gebied bezochten, en hoe hun publicaties de weg openden voor wetenschappelijk onderzoek en opgravingen van Mayaruïnes.

Balspel

In het tweede hoofdstuk, Tuinsteden in de tropen – De Mayasteden in de Klassieke tijd, wordt de verstedelijking in het Mayagebied weergegeven. Hier komen de paleizen, piramides, de publieke pleinen bestemd voor de ceremoniële rituelen, de irrigatiesystemen en de ondergang van de steden aan bod. Ook passeren de belangrijkste facetten van het bekende Mayabalspel de revue: het spel zelf, de uitrusting van de spelers, en de religieuze kant van het spel zoals dit uitgelegd wordt in de Popol Vuh, een historisch-mythologische tekst van de Kíche’ Maya’s.

Dat het regenwoud geen beperkende factor was, maar juist een belangrijk element bij de ontwikkeling van de Mayabeschaving, wordt uiteengezet in het derde hoofdstuk: Velden en Bossen – land- en bosbouw bij de Maya’s. Het landbouwsysteem komt hier uitgebreid aan bod. In het volgende hoofdstuk, Onontbeerlijke constructies – Watermanagement bij de Maya’s, worden de problemen rond het managen van het schaarse water getoond. De Maya’s slaagden erin onder lastige omstandigheden voor een watervoorziening te zorgen die het leven in de steden mogelijk maakte.

Het vijfde hoofdstuk, Van Boeren en Koningen – de Maatschappij van de Maya’s, verdiept zich in de sociale en politieke structuur van de Mayasamenleving. In hoofdstuk zes, De Koning – een God op Aarde, wordt de politieke, religieuze en ceremoniële rol van de koning en de relatie met de goden- en onderwereld uiteengezet.

Mayakalender

Het volgende hoofdstuk, Sterrenslag tussen Supermachten – de Koningsdynastieën in de Klassieke Periode, gaat dieper in op de conflicten tussen concurrerende staatjes en het streven naar macht over andere koninkrijken. In het boek opgenomen spectaculaire stèles tonen hoe die strijd werd uitgevochten. Ook wordt dieper ingegaan op een ander soort relatie tussen de staten: de handel, de markten en de belangrijkste grondstoffen van de Maya’s.

De schepping, de goden en hoe de samenleving moet leven om de kosmos in evenwicht te houden komen aan bod in hoofdstuk acht, Evenwicht in de Kosmos – over Goden en Mensen. Ook de link met het heden wordt gelegd: in de grot Actun Tunichil Muknal voeren de huidige Maya’s rituelen uit voor hun regengod. Dit mooie voorbeeld spreekt voor de verbeelding van het rituele leven van de oude Maya’s. In het volgende hoofdstuk wordt er dieper ingegaan op een onderwerp waar de Maya’s om bekend staan: Cycli in het heelal – Astronomie en de Mayakalender. De complexe Mayakalender wordt hier uitgelegd met behulp van verhelderende afbeeldingen.

Het schrift was zeer belangrijk voor de Maya’s, en de ontcijfering ervan is niet alleen cruciaal voor het begrijpen van het toenmalige leven, maar ook voor ons begrip van de religieuze, politieke en ceremoniële beleving. Dit wordt behandeld in hoofdstuk tien, Venster op het Verleden – de Ontcijfering van het Hiërogliefenschrift. Ook de Popol Vuh en andere heilige boeken van de Maya passeren de revue.

Recente theorieën

In de laatste twee hoofdstukken wordt de link gelegd tussen het verleden en het heden. In hoofdstuk elf, Ondergang – Apocalyps van de Mayakoningen, wordt uitgelegd hoe de oude Mayabeschaving aan zijn einde kwam en hoe archeologisch onderzoek dit zichtbaar heeft gemaakt. De Mayastad Uxul wordt als voorbeeld genomen om de bloei en de ondergang weer te geven. De periode na de ondergang rond ongeveer 900 na Christus wordt boeiend verteld in hoofdstuk elf, Overleven in een Nieuwe Wereld – De Mayamaatschappij na de bloeitijd. Wat gebeurde er in het gebied na de ondergang van de oude Mayabeschaving? Hoe zette de Spaanse kolonisatie de Maya’s verder onder druk? En wat zijn de huidige problemen van de Maya’s die balanceren tussen het behoud van hun eigen identiteit en cultuur en het modernisme?

Het boek is een uitstekende aanvulling op de tentoonstelling: het biedt de lezer de kans om meer verdieping te vinden in het onderwerp. En je kunt het ook los van de tentoonstelling goed lezen. Ook om op kennis te nemen van de meest recente theorieën over het ontstaan, de bloei en ondergang van de Mayabeschaving. Het is een prachtig boek met ongelooflijk mooie foto’s van Mayasteden en archeologische objecten dat de bezoeker van de tentoonstelling en andere lezers zeker niet zal teleurstellen.

Vincent van Vilsteren en Nikolai Grube (red.), Maya’s. Heersers van het Regenwoud. Zwolle: Wbooks, 2016, 192 pag. ISBN: 9789462581234, € 24,95.

Lees ook onze bespreking van de gelijknamige tentoonstelling

Gerelateerde berichten

De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname

De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname

Het plantageproject waar je spaargeld in zit gaat failliet, de boot waarmee je toeristentrips uitvoert zinkt. Wat doe je dan? Van de nood een deugd maken, dat is de aanpak van de Surinaams-Nederlandse Tessa Leuwsha (1967) en haar Surinaamse partner Sirano Zalman. Samen varen ze het binnenland in met een oude garnalenboot, het avontuur tegemoet. Hun ervaringen tekent Leuwsha op in De wilde vaart. Op zoek naar de veerkracht van Suriname.

Lees meer
Jaguar

Jaguar

In zijn debuutroman Jaguar vertelt de Colombiaanse schrijver Santiago Wills de bloedige recente geschiedenis van zijn land aan de hand van het levensverhaal van de paramilitaire commandant Martín Pardo en zijn half tamme jaguar Ronco.

Lees meer
De vlaktes

De vlaktes

De vlaktes van de Argentijnse schrijver Federico Falco (1977) behoorde in 2020 tot de finalisten voor de Spaanse Premio Herralde de Novela en is nu in het Nederlands vertaald. Een boek over rouw en verlies, die de verteller de stad doen ontvluchten en terugkeren naar het landschap van zijn jeugd, de uitgestrekte pampa. In de stilte kijkt hij terug op de breuk met zijn geliefde. De moestuin en zijn herinneringen helpen hem zich opnieuw te hechten, aan de eindeloze vlaktes om hem heen.

Lees meer
agsdix-null

Politiek & Maatschappij

agsdix-null

Kunst & Cultuur

agsdix-null

Vrije tijd & Toerisme

agsdix-null

Economie & Ondernemen

agsdix-null

Milieu en Natuur

agsdix-null

Onderzoek & Wetenschap

Blijf op de hoogte

Adverteren op onze website?

Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.

Ontvang onze nieuwsbrief

Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.

Volg ons op social media

Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.

Share This