Eilandleven heeft zijn eigen dynamiek. Iedereen kent iedereen en geheimen zijn al snel publiek. In deze wereld speelt de roman Maan en zon van schrijver Stefan Brijs (1969) zich af. Hoofdpersoon Roy Tromp is een typische Curaçaose machoman die zich erop laat voorstaan dat hij elf kinderen heeft bij zeven vrouwen, het ultieme bewijs van viriliteit. Hij verdient zijn kostje als taxichauffeur, maar het houdt niet over.
Roy is de trotse eigenaar van een heuse Dodge Matador, een bolide die zijn reputatie als echte man onderstreept. Imago is alles. Hij twijfelt er niet aan dan dat zijn twaalfjarige zoon Max in zijn voetsporen treedt. Doorleren is nergens voor nodig, aldus Tromp senior. De vraag is hoeveel recht van spreken Roy heeft. Hij is namelijk nauwelijks een vader van betekenis. Max groeit op bij zijn alleenstaande moeder, Myrna. Bovendien wil Max, die goed kan leren, onderwijzer worden.
Doorwaakte nacht
Roy raakt bevriend met broeder Daniel, als ze beiden in de twintig zijn. Daniel heeft een (voorzichtig) ondersteunende rol in het leven van de familie Tromp en helpt hen als dat nodig is. Vanuit zijn christelijke geloof en betrokkenheid bij het eiland en haar bewoners wil Daniel iets betekenen voor de Curaçaose gemeenschap.
Het verhaal, dat door Daniel verteld wordt in het tijdsbestek van een doorwaakte nacht, bestrijkt veertig jaar. Het begint in de jaren zestig, als de sluimerende ontevredenheid onder de arbeiders groeit en uiteindelijk op 30 mei 1969 tot een uitbarsting komt. Op die historische dag breken er hevige rellen uit en brandt half Willemstad af.
Machoman
Het taboe van de armoede op het eiland en de worsteling om eraan te ontsnappen is door Brijs meesterlijk in het verhaal geborduurd. “Armoede heeft de venijnige eigenschap pas zichtbaar te worden als er nog maar moeilijk aan te ontsnappen is.” Is er een uitweg, of ligt het geluk in Nederland? Welke verleidingen liggen op de loer? Wat komt er van hun dromen terecht? Zal Max onderwijzer worden, of toch taxichauffeur? Is het lot voorbestemd, of is er keuzevrijheid?
Brijs ontleedt in zijn verhaal de machoman zonder te oordelen door hem in alle eerlijkheid te tonen. Roy is een man van veel blabla en grootspraak, maar bij Daniel zet hij af en toe zijn masker af. Ook het thema van racisme is een element in het verhaal, door hier en daar te refereren aan Roys en Daniels zwarte huidskleur.
Maan en zon is duidelijk geschreven met kennis van en liefde voor het eiland, een boek over leven en overleven. In het oog springend detail is dat Brijs een Belg is, voor wie Curaçao minder voor de hand liggend lijkt dan voor een Nederlandse auteur. Maan en zon is een aangrijpend verhaal waarbij het naderend onheil langzaam de pagina’s binnensluipt. De thematiek is universeel, maar het boek heeft de eigenheid van Curaçao. Dat is de verdienste van Brijs, auteur van de succesvolle roman De engelenmaker, die met Maan en zon een mooie generatieroman heeft geschreven. Hij heeft de ziel van het eiland in woorden weten te vatten.
Stefan Brijs, Maan en zon, Uitgeverij Atlas Contact, Amsterdam, 2015, ISBN 9789025446161, 270 pag., €19,99