Non-fictiewerk over het land van de massagraven en ontroostbare moeders

Zeven gerenommeerde Mexicaanse journalisten schreven een boek over straffeloosheid in Mexico: Het verdriet van Mexico. Ooggetuigen uit een wetteloos land. Zeven moedige auteurs die een diepgaande blik werpen op het huidige omvangrijke en alles opslurpende geweld dat Mexico teistert. Met risico voor eigen leven, want sinds 2000 zijn er al 94 journalisten vermoord wegens hun werk. Maar deze verslaggevers kunnen niet zwijgen.

Ze spreken luid en krachtig voor de 43 studenten die in Ayotzinapa in de staat Guerrero in 2014 verdwenen, voor de 30.000 vermisten, voor de ontelbare familieleden die op zoek zijn naar antwoorden, voor de slachtoffers van de drugsoorlog. Ook de slachtoffers van het falende politieke systeem van het land komen aan bod. Dit boek legt uit hoe het immense geweld en de straffeloosheid in Mexico tot stand zijn gekomen, hoe ze gevoed worden door het politieke systeem en hoe ze in elkaar zitten.

De vijand

Het verdriet van Mexico laat zien hoe het land gedomineerd wordt door drugsbendes. Mexico biedt met een breed uitgestrekt en verlaten platteland de beste omstandigheden voor schuilplaatsen, landingsbanen en opslagplaatsen voor drugshandel. Het falende politieke systeem is een voedingsbodem voor geweld en straffeloosheid. De journalisten zeggen niet voor niets dat ze niet weten wie hun grootste vijanden zijn: de drugskartels, de politie of de machtige politici? En de economische omstandigheden helpen ook niet: werklozen vinden werk in de illegaliteit. Zevenenhalf miljoen minderjarigen gaan niet naar school en hebben geen baan.

43 studenten verdwenen in Ayotzinapa zomaar na een klopjacht door de gemeentelijke en de federale politie, aldus getuigen. Officiële rapporten van de overheid geven een andere versie. Ondanks dat Mexico ‘gewend’ is aan hoge aantallen vermisten, is deze zaak zo controversieel omdat er duidelijke bewijzen zijn dat de autoriteiten achter de verdwijning van de studenten zitten.

Familieleden hoeven in Mexico niet te rekenen op goed onderzoek vanuit de overheid. Zo deed de overheid ‘onderzoek’ naar de verdwijning van de 43 studenten door 33 verdachten te martelen. Haar conclusie luidt dat een drugsbende, samen met de burgemeester van Iguala, de studenten zou hebben vermoord en verbrand. Tijdens onafhankelijk onderzoek gaven de verdachten aan dat ze gemarteld waren tijden de verhoren en gedwongen werden een bepaald verhaal te vertellen. Een ander voorbeeld is een kinderdagverblijf in de staat van Sonora, waar in 2009 tientallen kinderen stierven door het ontbreken van de juiste veiligheidsmaatregelen. De autoriteiten probeerden de ramp te bagatelliseren met verwarrende informatie, omdat er verkiezingen naderden.

Workshop in bebloede aarde

Sinds het begin van de drugsoorlog in 2006 zijn er honderdduizenden doden gevallen door geweld en dertigduizend vermisten in Mexico. Er verdwijnen naar schatting dertien mensen per dag, een per twee uur. Het door de drugskartels geregeerde niemandsland is een groot massagraf geworden. Ouders zoeken dagelijks naar hun vermiste kinderen. Als ouder kan je in Mexico een workshop volgen om massagraven te leren herkennen en op te graven. Met hun eigen handen wroeten ze in de bebloede aarde omdat de overheid niets doet. Ieder keer bij het ontdekken van een graf huilen ze voor de naamloze vermisten, want ze zoeken naar alle doden. Mexico, land van de massagraven.

En dan de dappere journalisten die het opnemen tegen het grote monster. Uit recente rapportages van organisaties voor de persvrijheid blijkt dat zeventig procent de dodelijke aanslagen en doodsbedreigingen op journalisten komt van gouverneurs, politie en leger. De rest van de georganiseerde misdaad. Praten over onrecht heeft een hoge prijs in Mexico. Het is inmiddels een van de gevaarlijkste landen om onderzoeksjournalistiek te beoefenen.

De journalisten van dit boek geven een stem aan de mensen die het zwijgen is opgelegd. Daarom zou u dit boek moeten lezen. Zodat het verhaal van de vermisten en doden en wanhopige ouders niet verdwijnt in het niets. Dit boek is zeer de moeite waard voor iedereen die wil begrijpen hoe geweld en angst de grote machthebber is geworden in Mexico. Voor iedereen die wil begrijpen hoe een land bestaande van 123 miljoen inwoners kon veranderen in een land van daders en slachtoffers, daders die elkaar beschermen en slachtoffers die het zwijgen wordt opgelegd.

Lydia Cacho (1963) is een Mexicaanse onderzoeksjournaliste. In 2005 bracht ze het boek Los demonios del Edén (De duivels van Eden) uit, dat de relatie legt tussen kinderpornonetwerken in Mexico en belangrijke Mexicaanse politici en zakenmensen. In 2005 werd ze gearresteerd wegens laster. Ook is ze gemarteld voor wat ze schreef. Wat dit met haar deed is in dit boek te lezen.

Anabel Hernández (1971) is een Mexicaanse jouranliste die zich richt op corruptie en de drugshandel in Mexico. Ze wordt bedreigd, net als haar familie. Ze won de prijs Golden pen of Freedon Award 2012. Ze woont in California met haar kinderen.

Lydia Cacho, Serio González Rodriguez, Anabel Hernandez, Diego Enrique Osorno, Elena Poniatowska, Emiliano Ruiz Parra, Marcela Turati, Juan Villoro, Het verdriet van Mexico. Ooggetuigen uit een wetteloos land, Uitgeverij Balans Amsterdam, 2016, ISBN 9789460031632, 256 pag., € 19,99, Vertaling: Miebeth van Horn en Anne-Marie Vervelde

Recensie is geplaatst op 10-3-2017