Roman van Etchica Voorn: een warme omarming van het dubbele van twee culturen
“Ik hoor er niet bij.” Etchica Voorn, geboren in Nederland, kind van een Surinaams-creoolse vader en een Nederlandse moeder, besloot een boek te schrijven over haar zoektocht naar haar eigen identiteit. Want wie ben je eigenlijk als je telkens beoordeeld wordt op je huidskleur en afkomst? Wat doen die vooroordelen met je als mens? En waar voel je je nog thuis? In haar debuut Dubbelbloed beschrijft ze de zoektocht naar die antwoorden. Een onderwerp dat zeer actueel is gezien de Black Lives Matter-beweging en het huidige racismedebat.
Beste intenties
“Iets in mijn begint te protesteren. Wat nou? Nederland, dat is je thuis, stel je niet aan. Een zeurderig stemmetje laat zich gelden. Ben ik nog wel ergens thuis? Thuis komt me ineens voor als een ingewikkeld concept.”
Dubbelbloed laat op eerlijke en transparante wijze zien hoe het is om een kind te zijn dat is voortgekomen uit twee totaal verschillend gewortelde ouders. Want de wereld heeft een mening over je afkomst en laat die mening duidelijk horen. Voorn beschrijft in haar boek hoe vrienden en familieleden met de beste intenties aangeven dat zij een Nederlandse is, of dat haar huidskleur nooit een rol heeft gespeeld en ‘geen probleem is geweest’. En ook onbekenden hadden een mening over haar afkomst, die ze moeiteloos aan haar opdrongen. Dat anderen (bedoeld of onbedoeld) bepalen wie jij bent, waar jij hoort, wat jouw thuis is, kan verwarrend en beperkend zijn. Voorn prikkelt de lezer om na te denken over opmerkingen die ze krijgt, door ze om te draaien: ‘je bent wit, maar voor mij maakt het niet uit’.
Goede ‘catch’
Etchica werd van huis uit door haar moeder geleerd dat huidskleur er niet toedeed. “Beoordeel iemand op wat hij zegt en doet, niet op hoe iemand eruitziet.” Een hele mooie gedachte, maar voor de buitenwereld doet die huidskleur er dergelijk wel toe. Zowel in Nederland als Suriname kreeg ze te maken met vooroordelen over haar huidskleur.
In Nederland was ze te zwart, en werd ze meermaals afgewezen door haar huidskleur. Zo kreeg ze geen kamers bij hotels of woonruimte. In Suriname wordt ze juist door haar blankere huidskleur als een goede ‘catch’ gezien. Overal waar ze komt heeft iedereen een mening over haar en nergens hoort ze thuis. Verder hadden de goedbedoelde woorden van haar moeder nog een ander negatief effect: lang had Voorn geen aandacht voor haar afkomst, terwijl dit juist belangrijk is om een eigen identiteit te kunnen ontwikkelen. Want wie ben je als een deel van je in Nederland en in Suriname ligt?
Genot van saamhorigheid
Voorn biedt de lezer de kans om na te denken over de contrasterende begrippen als zwart en wit. Want niemand is zwart of wit. Die indeling zorgt voor ontheemding, verwijdering en gevoelens van ongemak: “De termen zwart en wit voor de aanduiding van mensen voelt niet lekker. Ze missen nuancering en zijn een poging om mensen op verschillende hopen te gooien. Jij hoort bij wit en jij bij zwart. Alleen daarom al noem ik mijzelf geen zwarte vrouw. Tegelijkertijd besef ik dat het een functie heeft, het indelen en weten: hé, jij bent er één van ons. Ik weet wie jij bent. Het genot van saamhorigheid.”
Dubbelbloed is een boek over vragen, maar ook over antwoorden. Want haar zoektocht naar antwoorden resulteert in een inspirerende ontdekkingstocht. Voor iedereen die worstelt met zijn dubbele afkomst, ongeacht huidskleur, kan dit boek helend zijn.
Persoonlijk heeft het mij grote inzichten gegeven. Ikzelf ben geboren in Spanje, kind van een Spaanse vader en een Nederlandse moeder. Sinds mijn 14de woon ik in Nederland. Het verschil tussen beide culturen kan groot zijn. Mensen hebben snel een mening over mijn afkomst: ‘wanneer ga je terug naar je land?’ óf ‘jij bent echt een Nederlandse’. Al die vooroordelen kunnen verwarrend zijn en je aan het twijfelen brengen. Ik zei altijd ‘ik ben half Nederlands, half Spaans’, en anderen verwachten dat antwoord ook van mij. Maar Voorn biedt het mooie, helende inzicht dat je je dubbele afkomst juist ten volle moet omarmen: “Dubbel staat voor én-én, én de kracht, én de schoonheid én de wijsheid van twee culturen. Niks half. Dubbel.”
Destructief en pijnlijk
En dat is precies wat Voorn doet. De vruchten plukken van wat haar achtergrond te bieden heeft. De dubbele verrijking. Het beste van twee wereld samensmelten in jezelf. Dit boek zou verplichte lectuur moeten worden op de middelbare school. Zodat kinderen kunnen nadenken over hun eigen afkomst, en zichzelf ten volle accepteren. Maar ook over de bestaande vooroordelen, en wat ze met mensen doen. Want alleen door de kracht van vooroordelen te begrijpen, kunnen ze bestreden worden. Ook zou dit boek door iedereen gelezen moeten worden die niet gelooft dat racisme in Nederland bestaat. Racisme is soms duidelijk, en soms ook subtiel, maar altijd destructief en pijnlijk. Dubbelbloed is een boek dat ogen opent, en harten. Met Dubbelbloed won Voorn de Opzij Literatuurprijs 2018, een jaarlijkse bekroning voor schrijfsters wiens werk bijdraagt aan de ontplooiing, bewustwording en emancipatie van vrouwen.
Meer informatie: http://www.dubbelbloed.eu/
Etchica Voorn, Dubbelbloed, Uitgeverij In de Knipscheer, Haarlem, 2017, ISBN 9789062659692, 178 pag, Prijs € 17,50.
