De Amerikaanse droom oefent aantrekkingskracht uit op migranten, onder wie veel latino’s. Naast illegale is er ook legale migratie naar de Verenigde Staten. Door de migratie en bevolkingsgroei zijn er inmiddels zo’n 52 miljoen Amerikanen van latino-afkomst.
In haar roman De onbekenden vertelt Cristina Henríquez (1979), zelf in de VS geboren uit een Panamese vader en een Amerikaanse moeder, het verhaal van deze latino’s. Haar vader emigreerde in 1971 naar de VS om te studeren. Zijn levensverhaal inspireerde Cristina tot dit boek, dat goed ontvangen werd in de Amerikaanse pers. Henríquez schrijft in het Engels. Eerder werk van haar is de verhalenbundel Come Together, Fall Apart en de roman The World in Half.
De familie Rivera staat centraal in De onbekenden. Hoofdpersoon is de beeldschone, vijftienjarige Maribel, die met haar ouders Arturo en Alma legaal naar de VS emigreert. Die nemen deze verregaande stap, omdat Maribel betere medische voorzieningen en onderwijs nodig heeft. Het meisje heeft namelijk hersenletsel opgelopen door een ongeluk. Het gezin komt uit het Mexicaanse stadje Pátzcuaro, waar Arturo werkte als aannemer in de bouw. Ze belanden in de staat Delaware, aan de oostkust van de VS, waar Arturo werk vindt in een champignonkwekerij. Ouders en kind spreken geen Engels.
De Rivera’s betrekken een eenvoudig appartement in een flat waar de meeste huurders latino zijn. De sociale controle in de buurt is groot, maar ze zorgen ook voor elkaar. Niemand heeft het echt breed. In de VS zijn ze op elkaar aangewezen, want door de taalbarrière en de gescheiden leefwereld mengen ze zich nauwelijks met de Noord-Amerikanen.
Terwijl Arturo gaat werken, zorgt Alma voor Maribel. Wanneer haar dochter naar school is, volgt ze voorzichtig wat Engelse les. De familie Rivera raakt bevriend met een Panamese familie, de Toro’s, die al vijftien jaar in de VS wonen en inmiddels genaturaliseerd zijn tot Amerikanen. Rafael werkt als hulpkok in een restaurant en onderhoudt het gezin. Vrouw Celia hoort thuis, in zijn ogen. Oudste zoon Enrique is sportief, doet het goed bij de andere sekse en gaat studeren. Mayor, de jongste zoon, is een leeftijdsgenoot van Maribel en is het tegenovergestelde van zijn broer. Op school wordt Mayor gepest. De verlegen tiener heeft weinig vrienden en is ´onzichtbaar´ voor meisjes. Zijn vader heeft niettemin hoge verwachtingen. Tussen Mayor en Maribel ontstaat een bijzondere, onverwachte vriendschap en misschien wel liefde. Bijzonder, omdat Maribel sinds het ongeluk niet meer echt contact heeft met andere mensen en Mayor niet weet hoe met meisjes om te gaan. Bijna instinctief wil hij haar tegen pesterijen beschermen.
Het is voor de migranten niet makkelijk om hun plaats te vinden in de Amerikaanse samenleving. Wanneer de aanslagen op het World Trade Center op 11 september 2001 plaatsvinden, wordt het klimaat voor migranten meteen guurder. Met wettelijke rechten wordt het niet altijd even nauwkeurig genomen; ontslag is zo gegeven. Het koude weer vergroot het gevoel van ontheemding verder. Soms steekt het simpele gemis van spullen van thuis de kop op. Naarmate het onzekere bestaan meer aan ze vreet, groeit de heimwee naar het thuisland. Emigreren is nooit zonder pijn, leert Henríquez (foto) de lezer. Maar gaandeweg vinden ze een plaats in de samenleving en maken ze zich de taal en de gewoontes eigen van het land dat langzaam ook het hunne wordt.
De onbekenden is een eenvoudig en vooral menselijk verhaal, dat afwisselend door Alma en Mayor wordt verteld. Hun relaas wordt onderbroken door hoofdstukjes met summiere levensverhalen van andere bewoners, afkomstig uit onder andere Nicaragua, Puerto Rico, Mexico, Guatemala, Venezuela en Paraguay. Op zich aardig, iedereen heeft zijn eigen reden of levensloop om in Delaware uitgekomen te zijn. Maar Henríquez werkt ze onvoldoende uit en daardoor leiden ze af van het centrale verhaal over de Rivera’s en de Toro’s, over Maribel en Mayor.
De originele titel van het boek luidt The Book of Unknown Americans. De boodschap van Henríquez is dat de (latino)migranten te onzichtbaar en te onbekend zijn voor en te ongeaccepteerd door hun Amerikaanse landgenoten. Met dit boek vertelt Henríquez daarom hun verhaal.
Cristina Henríquez, De onbekenden, Uitgeverij Cargo, Amsterdam, 2016, ISBN 9789023497035, 271 pag., €19,90, vertaling: Annelies Jorna
Meer informatie over Cristina Henríquez: www.cristinahenriquez.com
