In De nichtjes van de Argentijnse schrijfster Aurora Venturini (1922 – 2015) wordt de lezer warm onthaald in de nogal misdeelde familie van Yuna, in de voorstad van Buenos Aires, La Plata. Terwijl de twaalfjarige Yuna zichzelf een fout noemt – ze heeft onder andere een spraakgebrek – is haar oudere zus Betina “nog debieler”. Haar vader heeft de familie al langer geleden in de steek gelaten, waarschijnlijk om aan deze halvegaren te ontkomen. Niet mijn woorden overigens. Haar twee nichten, Carina en Petra, komen er niet veel beter vanaf. De een is met zes tenen aan elke voet geboren, de ander is een lilliputter. Yuna walgt van haar familie waarin niemand normaal is, mentaal noch fysiek.
Aan de hand van Yuna’s ongefilterde gedachtestroom leren we deze ongewone familie kennen en zijn we getuige van hun misdeeldheid. In deze stroom passeren onder andere rijke beschrijvingen van onsmakelijke taferelen, waarin Yuna haar afkeer niet onder stoelen of banken schuift en haar zusje soms tot de rand van mishandeling treitert – of net erover:
“Wanneer het etenstijd was moest ik mijn zusje voeren en dan mikte ik expres op het verkeerde gat en stak de lepel in haar oog, in haar oor, in haar neus voor ik bij haar muil uitkwam. Ah… ah… ah… kreunde de miserabele smeerpijp.”
Tekort aan leestekens
Ze is zich hier overigens wel bewust van haar religieuze opvoeding. Gij zult niet doden staat op haar “netvlies gebrand”. Verder dan dit zou ze dan ook niet gaan, hoewel de christelijke barmhartigheid ver te zoeken is. Toch zoekt Venturini in dit soort absurde en soms groteske scènes ook het geestige op. Want ondanks de gehardheid van Yuna’s gedachten heeft ze iets aandoenlijks. Ze heeft een eigenaardige, weliswaar rauwe, blik op de wereld die ze enigszins stuntelend verwoordt. Venturini slaagt erin Yuna’s onbekwaamheid met de taal te vertalen naar een monoloog waarin juist de gelaagdheid van haar beleving naar voren komt.
Yuna’s spraakgebrek uit zich in de tekst door een opvallend tekort aan leestekens. Ze is ongemakkelijk in de omgang met komma’s en punten. Deze belemmeren haar moeizame communicatie met de buitenwereld, waaraan ze haar tekortkomingen liever niet tentoonstelt. Dus ratelt ze soms aan een stuk door, voordat haar eigen woorden haarzelf in de war brengen: “Want als ik mezelf hoorde raakte ik in de war van de geluiden in mijn hoofd en de sissende woordenstroom en bleef mijn mond openhangen terwijl ik bedacht dat er dikke en dunne woorden bestaan, zwarte en witte woorden, gekke en zinnige woorden, woorden die lagen te slapen in woordenboeken die niemand gebruikte”.
Morele tweestrijd
Ondanks haar gebrekkige taalvaardigheid weet Yuna zich te ontwikkelen tot een bekende kunstenares. Of we inderdaad een kunstzinnig fenomeen volgen of slechts haar kinderlijke fantasie hierover is onzeker. Haar gedachten zijn onsamenhangend, vreemd, onbegrijpelijk. Infantiele inzichten wisselen zich af met introspectieve pieken en doordachte opmerkingen. Als we haar moeten geloven is ze een geprezen artiest die rondloopt in mantelpakjes, tientallen schilderijen verkoopt op exposities onder de schuilnaam Riglos. Haar echte achternaam, López, is nogal gewoontjes.
Tegelijkertijd gaat er een hoop ellende schuil achter de levens van de vrouwen in de familie. De mannen die in het boek verschijnen hebben altijd bijbedoelingen. Yuna’s voormalig kunstdocent, die haar tot grote bekendheid weet te brengen, maakt haar zwakbegaafde en aan de rolstoel gekluisterde zusje Betina zwanger. Haar nichtje Carina raakt zwanger van een overspelige buurman, wat leidt tot een fatale, illegale abortus. De vrouwen zinnen op wraak, waar ze op uiteenlopende manieren in slagen. De nichtjes is een ongemakkelijk boek. Misbruik, verlating en geweld worden door Yuna met een kinderlijke eenvoud beschreven, waardoor het gruwelijke een normaliteit lijkt en soms zelfs vermakelijk wordt. De lezer verkeert hierdoor continu in een morele tweestrijd.
Monsterlijk
In het voorwoord, geschreven door de gerenommeerde Argentijnse schrijfster Mariana Enriquez, wordt een fragment aangehaald uit een interview waarin Venturini haar eigen familie beschrijft als monsterlijk. De schrijfster beschrijft zichzelf als een vreemd wezen, niet sociaal, ongewoon. Het boek zou in deze zin gelezen moeten (of kunnen) worden als een autobiografie. Een sterk allegorische autobiografie, hoop ik.
Aurora Venturini, De nichtjes, Uitgeverij Podium, Amsterdam, 2022, ISBN 9789463811415, 207 pag., vertaling: Lisa Thunnissen, €22,99
