Een omweg van 40.000 kilometer en voor de lol een colletje van 5.000 meter. Twee inspirerende fietsboeken voor als de grenzen weer open gaan
Marica van der Meer vertrekt in Dwaalspoor. Een vrouw op haar fiets. Alleen de wereld over uit Joure om naar Workum te fietsen. Normaal zo’n 35 kilometer, maar ze wil via onder meer Montevideo, Paramaribo en Tokio naar huis. Frank van Rijn doet in De magische vijfduizend metergrens. Een avontuurlijke reis door Argentinië, Chili, Bolivia en Peru alsof de Andes een soort Utrechtse Heuvelrug is. Hij steekt dit gebergte meerdere malen over op zijn tocht en fietst daarbij regelmatig – en voor de lol – op vijfduizend meter hoogte.
Afgelopen zomer zou ik, als fietsliefhebber, naar Peru op vakantie gaan maar dat ging helaas niet door. Heel attent dus dat ik deze boeken mocht recenseren. Laat ik met Dwaalspoor beginnen. Marica van der Meer is een Friese wereldfietser die in januari 2019 vertrekt voor een reis rond de wereld waarbij ze zo weinig mogelijk wil vliegen. Na het feestje voor haar vijftigste verjaardag vertrekt ze uit Joure op weg naar huis in Workum. Ze fietst echter bewust de verkeerde kant op. De aarde is immers rond dus dan kun je ook via Tokio naar Workum.
Vanaf Antwerpen boekt ze een hut op een vrachtboot naar Zuid-Amerika en een week of zes later fietst ze de eerste kilometers door Montevideo (foto). Volgende bestemming: Paramaribo! Of ze nu langs een drukke Argentijnse snelweg fietst, over de Boliviaanse Andes of door de blubber van het Guyanese regenwoud, ze haalt regelmatig de honderd kilometer per dag op haar 18 jaar oude Villiger Cabonga met stalen frame. Petje af!
Braziliaans jurkje
Toch moest ik af en toe even slikken bij zinnen als: “Ik voel mij erg ongemakkelijk, maar ik ben hier in een land waar nog veel mensen leven van wat de natuur ze te bieden heeft.” En een bekentenis als: “Ik moet nog een dagje wachten in Porto Velho en kan het dan ook niet helpen dat er een Braziliaans jurkje mee moet in mijn fietstas” deed mij ook niet veel.
Gelukkig geeft ze ook boeiende achtergrondinformatie over de streken waar ze doorheen komt, bijvoorbeeld over bouillonblokjes en corned beef, de gevolgen van corruptie of de reden van plaatsnamen als Pampa del Infierno (Vlakte van de Hel). Bovendien komt ze veel aardige en behulpzame mensen tegen, wat leuke verhalen oplevert.
Een van die mensen is Chepe, die de eerste Salvadoraan wil worden die met de fiets Vuurland haalt. Ze trekken een tijd samen op in Bolivia en dat zorgt, volgens de achterflap, “voor hilarische cultuurverschillen”. In de praktijk komen die er op neer dat Chepe rijst liever eet bij het ontbijt en Marica liever bij het avondeten.
Fietshuizen
Ondanks de titel van haar boek, heeft ze de route nauwkeurig gepland en goed voorbereid. Toch valt in de Boliviaanse Andes haar gemiddelde snelheid terug naar zes kilometer per uur (wat nog steeds keurig is). Waarschijnlijk fietst ze zelfs te snel, waardoor ze hier op het dak van de wereld ziek wordt. Gelukkig herstelt ze spoedig want ze heeft een afspraak met haar moeder in Suriname!
Onderweg blijken er overal casas de ciclistas te zijn, ‘fietshuizen’ waar je als fietstoerist kunt overnachten, want ook in Zuid-Amerika wordt dit vervoersmiddel steeds vaker gebruikt. Er zijn hier en daar zelfs echte fietspaden!
Cola
Omdat het vanaf Porto Velho in Brazilië zelfs voor een bikkel als Van der Meer ondoenlijk is verder te fietsen, neemt ze hier de boot door het Amazonegebied naar Manaus.
Opvallend is dat ze ten noorden van deze stad (“Dit is het tropisch regenwoud, maar ik zie maïs en soja tot aan de horizon”) met fiets en al een lift accepteert door het reservaat Waimiri-Atroari. Iemand heeft haar namelijk verteld dat de Indianen daar halve wilden zijn en haar fiets kunnen stelen.
Afgezien van zo’n plotselinge aanval van voorzichtigheid is ze niet bang aangelegd: wildkamperen, steile hellingen, dwars door het oerwoud, het doet haar allemaal niet veel – als er maar cola is. Toch vraagt ze zich bij een aantal gieren die zich te goed doen aan de resten van een krokodil af “wat er allemaal leeft in het struikgewas, zo vlak naast mijn benen”.
Gelukkig zijn de ‘inheemse mensen’ in het volgende land Guyana ontzettend vriendelijk. Daar staat dan weer tegenover dat de weg daar in de regentijd een grote blubberboel is. Hoewel ze onderweg erg van de prachtige natuur geniet, waardeert ze ook het stuk per minibus tot waar het asfalt weer begint.
Luxeprobleem
Na een ontspannen vakantie met haar moeder begint in Suriname het volgende deel van haar reis. Hier fietst ze over verschillende Caribische eilanden, en van eiland naar eiland lift ze met zeilboten mee.
Dat gaat opvallend goed, hoewel de bureaucratie het soms lastig maakt om van het ene naar het eiland andere te komen. Maar nood maakt vindingrijk en met een geniaal zelfgemaakt vliegticket naar Miami leidt ze verschillende douanes om de tuin.
Ondertussen geniet ze niet echt van de Cariben en blijft ze het ongemakkelijk vinden een lift aan zeezeilers te vragen. Ze baalt enorm als ze, op haar wereldreis van twee jaar, een dag extra op de Amerikaanse Maagdeneilanden moet doorbrengen.
Corona
In Cuba, nog steeds op hetzelfde paar banden (dat merk wil ik ook!), viert ze het begin van het nieuwe jaar 2020. Hier voelt ze zich prettig, ondanks de armoede, de lege winkels en het algehele verval. “De nieuwe president wil echt het beste voor het land, hij is veel in het land te zien, maar met het handelsembargo van de Verenigde Staten kan hij zijn land ook niet voorzien van voldoende producten.” Tsja… En het gebrek aan woningen is een effectief middel tegen overbevolking.
Uiteindelijk eindigt haar wereldreis abrupt in Los Angeles vanwege corona! Daarmee is Dwaalspoor het eerste boek dat ik las waarin de huidige pandemie een centrale rol speelt. Met een van de laatste KLM-vluchten komt ze in april 2020 weer in Nederland aan. 130 kilometer verderop fietst ze Friesland weer binnen – tot haar frustratie niet vanuit Tokyo maar vanuit Lelystad.
Van Rijn
Frank van Rijn schreef met De magische vijfduizend metergrens een totaal ander en toch vergelijkbaar boek. Net als Van der Meer is Van Rijn een wereldfietser die reist om te schrijven en schrijft om te kunnen reizen. Ook hij is 51 jaar oud als hij deze tocht maakt en hij besteedt evenmin aandacht aan carbon fibre frames, pignons of remkabels. Zijn Gazelle randonneur met stalen frame doet het gewoon en hij kruist Van der Meers bandensporen op de Salar de Uyuni in Bolivia (foto).
Of eigenlijk kruist zij zijn sporen, want Van Rijn maakte die tocht van 1999 tot 2000. Allerlei zaken maakten dat het schrijven van een boek over deze reis uitstel opliep – maar gelukkig geen afstel! De magische vijfduizend metergrens is met zo veel enthousiasme geschreven dat je als lezer vergeet dat een groot deel van de tocht over steile weggetjes door hooggebergte gaat.
Ook voor Van Rijn is het niet de eerste keer dat hij in Zuid-Amerika is en net als Van der Meer geeft hij boeiende achtergrondinformatie over de gebieden waar hij doorheen fietst. En ook dit boek is door uitgeverij Elmar mooi vormgegeven met duidelijke kaartjes en prachtige foto’s. Maar daar houden de overeenkomsten wel op.
Voor het plezier
Van Rijns boek is doorspekt met dit allerlei feitjes en droge opmerkingen. Dus geen geneuzel over zomerjurkjes maar wel opmerkingen als: “Naar zijn accent te oordelen was hij Argentijn; naar het nummerbord van de jeep te oordelen trouwens ook.” Je moet er van houden – en ik houd wel van melige humor.
Net als Van der Meer is ook Van Rijn een doordouwer. Een landschap komt pas echt tot zijn recht, schrijft hij, als je er intensief in bezig bent. En veel intensiever dan boven de vierduizend meter een grindweg omhoog fietsen, kun je niet in een landschap bezig zijn.
Een zielsverwant vindt hij in Galvarino, die hoog in de Andes een verlaten ijzermijn bewaakt tot de ijzerprijzen weer stijgen. “En waar ga je naartoe met die fiets?” vraagt Galvarino bij hun kennismaking. “Naar Lima.” “Een eind weg!” “Maar niet vandaag.” Dat begreep hij ook wel, maar hij merkte op dat de weg van San Pedro naar Lima niet hier langs liep. “Toch wel,” antwoordde ik, “maar niet de kortste.”
Van Rijn geniet overduidelijk van zijn reis maar vooral van het afzien “zoals een pelgrim, die ervan smult om op zijn knieën naar Rome te kruipen met een zwaar houten kruis op zijn rug.”
Incahuasi!
Het hoogtepunt voor Van Rijn ligt op 5059 meter boven zeeniveau als hij, met bepakking, de ‘Pennzoil’ weet op te fietsen. Zijn route van Ayacucho naar Huancavelica in Peru leidt helemaal niet over die pas, maar hij wil een 5000-plusser scoren. “Ik pompte 3,5 km verder, neerdwarrelende sneeuwvlokken negerend. Niets kon mij nu nog stoppen. Door! Verder! Omhoog naar en voorbij die magische vijfduizendmetergrens!” Niet alleen lukt het hem die titel van zijn boek te bereiken, maar “het was een climax. Bijna een uur deed ik over die 3,5 km, maar toen stond ik dan ook naast het simpele, maar o zo fantastische bordje, waarop ‘Pennzoil 5059 m’ prijkte. Of die ‘Pennzoil’ de naam van deze pas was of een merk van het een of andere smeermiddel was op dit moment van ondergeschikt belang.” Tevreden rijdt hij de berg weer af en pakt zijn route naar Huancavelica weer op.
Zelf vond ik de beschrijving van zijn tocht over de Salar de Uyuni een hoogtepunt. Dit is een zoutvlakte die, overgetekend op de kaart van Nederland, “van Amsterdam tot Hengelo reikte, de route die ik voor mijn wielen ging krijgen, en van Meppel tot Arnhem in een richting daar vrijwel dwars op. (Pakweg) bij Apeldoorn, maar dan getransponeerd naar de zoutvlakte, bevond zich het door een familie bewoonde minuscule eilandje Incahuasi, dat ‘Huis van de Inca’ betekent.” Mocht ik volgend jaar alsnog naar Zuid-Amerika op vakantie, dan wil ik dat ook: fietsen naar Incahuasi!
Kortom, als je op zoek bent naar fietslectuur of Latijns-Amerikaanse reisverslagen, dan zit je met beide boeken goed. Daarnaast is Van der Meers boek wellicht een inspirerend cadeau voor een vrouw die ooit nog eens op avontuur wil maar dat nu nog niet echt durft – na lezing van Dwaalspoor waarschijnlijk wel. De Magische vijfduizend metergrens is zeker zo inspirerend voor mannen van middelbare leeftijd die zich afvragen of ze een fietsavontuur nog aankunnen – en tegen (veel) melige humor kunnen.
Maar hoe makkelijk beiden ook schrijven over hun tocht, fietstochten van Montevideo naar Los Angeles (17.000 kilometer) of van Temuco naar Lima (15.000) zijn, ondanks de casas de ciclismo, de fietspaden hier en daar en de behulpzame mensen onderweg, monstertochten. Alle respect voor zowel Van der Meer als Van Rijn en met dank voor de inspiratie!
Frank van Rijn, De magische vijfduizend metergrens. Een avontuurlijke reis door Argentinië, Chili, Bolivia en Peru. Uitgeverij Elmar, Delft, 2020, ISBN 9789038927817, 244 pag, € 21,99.
Marica van der Meer, Dwaalspoor. Een vrouw op haar fiets. Alleen de wereld rond. Uitgeverij Elmar, Delft, 2020, ISBN 9789038927855, 432 pag, € 24,99.
Meer informatie:
https://maricavandermeer.nl/
https://www.frankvanrijn.nl/
