Vooraanstaande figuren uit het hele politieke spectrum van Brazilië hebben een spraakmakend manifest gepubliceerd waarin wordt opgeroepen tot een verenigd front om de Braziliaanse democratie en levens te beschermen te midden van een toenemend alarm over de autoritaire uitbarstingen van president Jair Bolsonaro en zijn chaotische reactie op het coronavirus.
De Movimento Estamos Juntos (Beweging We Zijn Samen) werd zaterdag gelanceerd toen Brazilië Frankrijk inhaalde om het land te worden met het vierde hoogste officiële dodental. Elke dag worden ongeveer duizend sterfgevallen aan het coronavirus bevestigd, aangezien de grootste economie van Latijns Amerika het centrum is van de pandemie.”De keuze is tussen democratie en barbaarsheid. Het is de toekomst van ons land die op het spel staat”, twitterde Marcelo Freixo, een links Congreslid, terwijl hij de oprichting van de beweging onderschreef naast de koplopers van de Braziliaanse academische wereld, cultuur en politiek. Flávio Dino, een andere prominente linkse persoon die ook is toegetreden, zei dat de democratie in Brazilië in gevaar komt als de tientallen miljoenen tegenstanders van Bolsonaro zich niet kunnen verenigen. “Bolsonaro komt soms over als een karikatuur, iets komisch. Maar hij is gevaarlijk – hij en de volgelingen van deze fanatieke extreemrechtse sekte zijn gevaarlijk.”
Dino zei dat de nieuwe beweging geïnspireerd was door Diretas Já – een historische pro-democratiecampagne die hielp een einde te maken aan twee decennia van militair bewind in de jaren tachtig van de vorige eeuw. “Net zoals er een brede coalitie was om de dictatuur te verslaan, denken we dat we nu een brede coalitie moeten opbouwen om een nieuwe dictatuur te vermijden”, zei Dino. Lobão, een rechtse rockster, zei dat hij zich had aangemeld uit afschuw over het “genocidale fiasco” veroorzaakt door Bolsonaro’s reactie op het coronavirus. “We kunnen niet toestaan dat deze spot en deze volkomen nalatigheid ten aanzien van de volksgezondheid voortduren”, zei de muzikant, die in 2018 op Bolsonaro stemde, voordat hij zijn keuze betreurde.
De basis van de beweging ontstond toen een recordaantal van 33.274 nieuwe gevallen van coronavirus het Braziliaanse totaal op bijna 500.000 bracht. Alleen de VS hebben meer. Bijna 29.000 Brazilianen zijn gestorven sinds de eerste dood midden maart werd bevestigd, wat betekent dat alleen de VS, het VK en Italië meer levens hebben verloren.
Desondanks blijft Bolsonaro sociale afstandelijkheid negeren en heeft hij geen permanente minister van Volksgezondheid, aangesteld nadat twee in minder dan een maand gedwongen werden uitgeschakeld. Zondag paradeerde hij te paard door de hoofdstad Brasília zonder masker tijdens een anti-democratisch protest van hardline toegewijden. De rechtse populist heeft de spanningen verder aangewakkerd door het bijwonen van een opeenvolging van antidemocratische protesten, waar demonstranten hebben opgeroepen het Congres en het Hooggerechtshof te sluiten of zelfs in brand te steken. Vorige week, nadat de politie de huizen en kantoren van verschillende belangrijke Bolsonaro-aanhangers was binnengevallen, verscheen de president buiten zijn woning in een stropdas versierd met afbeeldingen van aanvalsgeweren. “Dit is voorbij”, brulde Bolsonaro. Zijn zoon en politicus Eduardo waarschuwde dat Brazilië “een moment van breuk” naderde.
Het manifest – dat er bij de Brazilianen op aandringt zich te mobiliseren ter verdediging van “leven, vrijheid en democratie” – kreeg steun van een ongewoon brede kerk, die de groeiende opstand tegen Bolsonaro weerspiegelt. Onder de meer dan 100.000 ondertekenaars zijn onder andere de voormalige centrumrechtse president Fernando Henrique Cardoso, Felipe Neto, een YouTube-beroemdheid met 38 miljoen volgers, en enkele van de beste acteurs van Brazilië, onder wie Fernanda Montenegro, Taís Araújo en Lazaro Ramos. Peilingen suggereren dat Bolsonaro nog steeds de steun geniet van 30 procent van de Brazilianen, maar ook dat hij de afgelopen weken miljoenen kiezers heeft verloren. Dergelijke steun zou Bolsonaro alleen herverkiezen als zijn tegenstanders verdeeld blijven.
Dino, de gouverneur van de staat Maranhão, drong er bij links, rechts en centrum op aan hun krachten te bundelen om ervoor te zorgen dat de democratie bleef bestaan totdat Bolsonaro kon worden weggestemd bij de volgende presidentsverkiezingen in 2022. “We laten niet toe dat dit landschap van verschrikkingen zich herhaalt. Dit extremisme zal in 2022 worden verslagen”, zwoer Dino. “Maar onze uitdaging is om zover te komen – en daar maak ik me het meest zorgen over. Als er vrije verkiezingen zijn, twijfel ik er niet aan dat het Bolsonarista-extremisme zal verliezen.”
