Op het Mexicaanse schiereiland Yucatán is men begonnen met de bouw van het prestigieuze project Tren Maya (Maya trein). Het gaat hierbij om de aanleg van 1.525 kilometer aan spoorlijn en achttien stations in vijf deelstaten, langs regenwoud, de Caribische kust en de golf van Mexico. Betere bereikbaarheid van Yucatán zal het toerisme bevorderen en het spoornetwerk zal ook gebruikt worden voor goederentransport. Het is tevens het meest ambitieuze plan van de Mexicaanse president Andrés Manuel López Obrador (2018-2024). Maar het project krijgt ook veel kritiek. Tren Maya wordt omringd door controverse.
Volgens Rogelio Jimenez, directeur van Fonatur (staatsinstituut ter bevordering van toerisme), zal het project Tren Maya voor 1,5 miljoen banen zorgen in de komende tien jaar. Realisatie van het project schept werkgelegenheid, maar zal ook effect hebben op andere sectoren zoals hotels en restaurants.
Maar naast het creëren van nieuwe banen, betere bereikbaarheid en het bevorderen van het toerisme is er veel kritiek op het megalomane project van López Obrador. Tren Maya zal een grote impact hebben op de lokale economie van de inheemse bevolking, op natuur en milieu en het archeologisch erfgoed in het gebied. Een onderzoek uitgevoerd door CESOP (centrum van sociale studies en publieke opinie) in opdracht van het lagerhuis van het Mexicaanse Congres, waarschuwt voor de grote nadelige gevolgen van het project.
De route van Tren Maya loopt via zes belangrijke archeologische zones, die opgenomen zijn op de UNESCO werelderfgoedlijst, waaronder Palenque, Chichen Itzá en Uxmal. De aanleg van de spoorlijn vormt volgens CESOP een belangrijke bedreiging voor het behoud van deze archeologische monumenten als er geen maatregelen worden genomen om het erfgoed te beschermen. Vanuit de regering is er geen onderzoek gedaan naar de impact van het project op deze monumenten. Mexico staat op de zevende plaats van de werelderfgoedlijst, het land kent meer dan zeven duizend archeologische zones. Alleen al in Yucatán bevinden zich meer dan duizend archeologische sites.
Volgens het onderzoek van CESOP richt het project van López Obrador zich voornamelijk op de economische voordelen. Er is nauwelijks aandacht voor de nadelen voor het milieu, de lokale cultuur en de schade aan het archeologisch erfgoed, die volgens CESOP onherstelbaar zijn. Daarnaast zorgt het project voor sociale fricties en instabiliteit binnen de lokale gemeenschappen. Ze vergelijken de huidige situatie met de komst van de mijnbouw waarbij een deel van de lokale bevolking er voordeel van heeft in de vorm van werk, terwijl anderen zich zorgen maken om de gevolgen voor natuur en milieu. CESOP waarschuwt dat Tren Maya de infrastructuur van hele gebieden zal veranderen door een toename van toerisme, het bouwen van faciliteiten zal leiden tot ontbossing en verlies aan natuur en meer vervuiling. Volgens CESOP is er ook geen onderzoek verricht naar de ecologische gevolgen van het project.
Ondanks de uitbraak van COVID-19, daling van de olieprijs, een daling van 10% van het BNP (bruto nationaal product) stak de regering van López recentelijk 150 miljard peso’s (zes miljard dollar) in het project. Op 2 juni startte de Mexicaanse president de werkzaamheden van Tren Maya, ondanks de grote impact van de coronaviruspandemie op Yucatán. Koste wat het kost, Tren Maya zal er komen en operationeel zijn voor het ambtstermijn van López Obrador in 2024 afloopt.
