Er zijn veel berichten dat huiselijk geweld, met name gericht tegen vrouwen, toeneemt waar mannen door anti-corona maatregelen gedwongen thuiszitten. Dat geldt ook voor Brazilië, waar geweld tegen vrouwen toch al een enorm maatschappelijk probleem is.
Een van de initiatieven om dit probleem het hoofd te bieden is het Casa da Mulher Brasileira (het Huis van de Braziliaanse Vrouw). Het eerste vrouwenhuis opende in 2015 in Campo Grande, de hoofdstad van de deelstaat Mato Grosso do Sul.
Hier treffen we de 33-jarige ‘Lucas’ in zijn cel. Het is geen politiecel, maar een plek waar mannen gedwongen 48 uur kunnen verblijven totdat een rechter een uitspraak doet, bijvoorbeeld een straatverbod instelt tegen een dader van huiselijk geweld. In het huis, dat 24 uur per dag geopend is, zijn twee cellen met in totaal plek voor acht mannen.
In hetzelfde pand is een geheel uit vrouwen bestaand politieteam gevestigd, gespecialiseerd in geweld tegen vrouwen, net als een team van het ministerie van Justitie, sociaal werkers, psychologen en andere deskundigen. Ook is er een crèche en kan er voor tijdelijk onderdak gezorgd worden, inclusief kookgelegenheid.
In 2015 was dit een geheel nieuw concept in Brazilië. Inmiddels zijn er zeven van dit soort integrale opvanghuizen. Tijdens de corona-epidemie zijn hun diensten belangrijker dan ooit, hoewel die nu vaker op afstand verleend worden.
De instelling in Campo Grande ziet een lichte afname van het aantal klachten, maar wijdt dat aan gebrek aan vervoersmogelijkheden en niet aan een afname van het geweld. ‘Lucas’ was dronken toen hij zijn vrouw sloeg voor de ogen van hun driejarige zoon. Ze viel en raakte gewond aan haar hoofd.
“Het ging over niks”, zegt hij. “Het spijt me dat dit gebeurd is. Maar ik vind dat ik oneerlijk behandeld word omdat ik toevallig sterker ben dan mijn vrouw. Ze sloeg mij ook, maar ik zit hier vast.”
Cijfers over 2019 tonen een toename van vier procent in het aantal vrouwenmoorden, vergeleken met 2018. Gemiddeld wordt er elke twee minuten een Braziliaanse vrouw geconfronteerd met geweld en de eerste cijfers sinds de beperkende maatregelen van kracht werden, tonen een verdere stijging.
Hoewel er minstens 27 vrouwenhuizen gepland waren is, dat aantal nog lang niet in zicht. Voor 2019 was er ruwweg twee miljoen euro begroot voor vrouwenhuizen, maar de regering-Bolsonaro heeft daar vrijwel niets van besteed.
De zeven werkende vrouwenhuizen hebben echter wel effect, zij het op bescheiden schaal. ‘Lucas’ zegt nagedacht te hebben over het waarom van de vechtpartij met zijn vrouw. Hij wordt uiteindelijk veroordeeld tot het dragen van een enkelband om te voorkomen dat hij op minder dan driehonderd meter van haar komt.
Een verblijf in een cel, al is het dan geen politiecel, opent velen de ogen, vooral van hen die een vrouw als persoonlijk eigendom zien. Medewerkster Elza Loschi: “Soms moet ik mannen vragen of het wat zachter kan. Ze schreeuwen, huilen, roepen om hun moeder, waardoor wij ons werk niet kunnen doen.”
Sinds 2015 heeft het vrouwenhuis meer dan 68.000 zaken behandeld, zijn er bijna 17.000 beschermende maatregelen genomen en heeft de politie niet minder dan 30.000 gevallen van huiselijk geweld onderzocht.
