De medische positie van vrouwen in El Salvador was al niet goed, maar het tegengaan van de verspreiding van het coronavirus dat Covid-19 veroorzaakt, heeft hun positie nog verder verslechterd.
Zo is abortus in alle omstandigheden verboden, ook als het leven van de vrouw zelf in gevaar is. Bovendien worden vrouwen die zich met zwangerschapscomplicaties bij een arts melden, vaak gecriminaliseerd. Dat kan twee vormen aannemen: de vrouw wordt, ook bij een spontane abortus of doodgeboren kindje, beschuldigd van en vaak bestraft voor het plegen van abortus. Of haar wordt zorg onthouden, omdat het medisch personeel bang is veroordeeld te worden wegens hulp bij abortus. Ook daar staan zware straffen op.
Dat is nu zo, dat was twaalf jaar geleden ook het geval, toen Manuela zich met zwangerschapscomplicaties meldde bij een gezondheidspost in het oosten van het land. Manuela was analfabete en leefde in armoede op het platteland. Bovendien leed ze aan te laat opgespoorde lymfklierkanker. Gedurende vier jaar van ernstige klachten had ze nooit meer gekregen dan pijnstillers.
Haar behandeling was slecht maar zeker niet uitzonderlijk. Toen ze uiteindelijk, hevig bloedend, door de politie naar het ziekenhuis in San Francisco Gotera gebracht werd, werd ze eerst door de politie ondervraagd voordat een arts haar kon zien. Daarna werd ze na een oneerlijk en discriminerend proces tot dertig jaar gevangenisstraf veroordeeld voor moord – oftewel een abortus, die ze niet gepleegd of ondergaan had.
In de gevangenis ging Manuela’s gezondheid snel achteruit omdat haar een behandeling tegen kanker onthouden werd. Ze had daar bovendien geen toegang tot drinkwater en ze moest op de grond slapen. Noch de gevangenis-, noch de gezondheidsautoriteiten ondernamen actie, tot het te laat was: uiteindelijk stierf ze in 2010 ver van haar familie en vastgeketend aan het ziekenhuisbed van de gevangenenafdeling in het Rosales ziekenhuis in de hoofdstad.
In maart 2012 legden mensenrechtenorganisaties de discriminerende behandeling van Manuela voor aan de Inter-Amerikaanse Mensenrechtencommissie, CIDH. Nu, acht jaar (!) later, heeft de CIDH de zaak eindelijk voorgelegd aan het Inter-Amerikaans Gerechtshof. Eindelijk kan dit Hof zich uitspreken over de criminalisering van vrouwen in de medische sector in El Salvador. De Verenigde Naties hebben het land in maart al veroordeeld vanwege willekeurige detentie van vrouwen op puur medische basis.
De Burgerbeweging voor het Recht op Veilige Abortus betreurt het dat in de tien jaar sinds Manuela’s overlijden, veel vrouwen bestraft zijn wegens zwangerschapscomplicaties. Meerdere vrouwen zitten vast in een gevangenissysteem, dat onder druk van de Covid-19 pandemie vastgelopen is. De beweging roept de autoriteiten op deze vrouwen onmiddellijk vrij te laten, ook om het gevangenissysteem te ontlasten. Een uitspraak van het Hof kan daar niet alleen bij helpen, ook is het belangrijk dat El Salvador internationaal geaccepteerde rechten accepteert, ook seksuele en reproductieve rechten van vrouwen. Dat geldt helemaal voor die internationaal geaccepteerde rechten die het land zelf ondertekend heeft.
