De Cubaanse regering heeft op 1 januari 2021 formeel een einde gemaakt aan het systeem van dubbele valuta en heeft haar peso voor de eerste keer gedevalueerd sinds de revolutie van 1959 die wijlen Fidel Castro aan de macht bracht.
De regering heeft de wisselkoers vastgesteld op 24 Cubaanse peso’s voor $ 1 en de Cubaanse peso convertible, ofwel de CUC, zal in juni volledig worden uitgefaseerd, waardoor het eiland voor het eerst in meer dan twintig jaar over één valuta beschikt.
Twee valuta
De Cubaanse peso, bekend als de CUP, werd gecreëerd als de munteenheid van het eiland door de eerste president van de centrale bank na de revolutie, Ernesto “Che” Guevara. Maar door een embargo door de Verenigde Staten en door een deel van het door de staat gerunde economische beleid van het eiland is de waarde van de munteenheid van Cuba uitgegroeid tot een lastige kwestie.
Wanneer de binnenlandse valuta van een land instabiel is, onderhevig is aan hoge inflatiecijfers of in het algemeen niet vertrouwd wordt om zijn waarde vast te houden, kunnen mensen een tweede valuta gaan gebruiken waarvan zij denken dat die het beter zal doen, vooral als het gaat om het kopen van geïmporteerde goederen.
Als mensen onofficieel een andere valuta gebruiken, kan dit een bloeiende zwarte markt creëren en extreme druk uitoefenen op de nationale economie. Soms schakelen landen officieel over op de Amerikaanse dollar in wat bekend staat als ‘dollarisering’, of de euro.
Landen kunnen er ook voor kiezen om zowel een binnenlandse valuta als een buitenlandse valuta tegelijkertijd te gebruiken. Dat is wat Cuba besloot te doen na de ineenstorting van de Sovjet-Unie, toen Havana in 1993 het gebruik van de Amerikaanse dollar naast de Cubaanse peso legaliseerde.
Dollarwinkels
Eerder vorig jaar heeft Cuba ‘dollarwinkels’ nieuw leven ingeblazen, waar mensen goederen zoals voedsel, toiletartikelen en elektronica kunnen kopen met bankpassen in dollars of andere vreemde valuta. Op haar beurt kon de regering die dollars gebruiken om haar liquiditeitscrisis het hoofd te bieden.
Het gebruik van Amerikaanse dollars was eerder verboden in 2004 toen de regering de CUC introduceerde. De CUC is van oudsher gebruikt voor staatsbedrijven en het kopen van goederen uit het buitenland, maar de munt het mag het land niet uit. Het is 1:1 gekoppeld aan de dollar, maar met het publiek uitgewisseld tegen een koers van 24 om te kopen en 25 om te verkopen.
De CUP wordt nog steeds gebruikt voor dagelijkse binnenlandse transacties, en veel Cubanen krijgen hun loon in CUP’s betaald. Dit duale systeem heeft voor veel ongelijkheden gezorgd – wat een van de redenen is waarom CUC’s worden geschrapt.
Omruilen
Cubanen hebben tot juni 2021 de tijd om CUC’s in te ruilen voor Cubaanse peso’s, volgens een decreet dat op 10 december in de officiële staatskrant van de Cubaanse regering is gepubliceerd.
Maar de devaluatie van de munt met 24 Cubaanse peso’s voor 1 CUC betekent dat ze daarbij een aanzienlijk bedrag zullen verliezen, iets dat waarschijnlijk vooral werknemers in de privésector zal treffen die al jaren in CUC’s worden betaald.
Het is al een moeilijk jaar geweest voor die werknemers, van wie velen werkzaam zijn in de toeristische sector van het land, die is gedecimeerd door reisbeperkingen in verband met het coronavirus en het harde beleid van de Trump-regering ten aanzien van het eiland.
Compensatie
Cuba kondigde aan dat het de salarissen en pensioenen van overheidsmedewerkers zou verhogen om de inflatie aan te passen. Maar arbeiders in de privésector zullen die bescherming niet hebben en zullen zich minder kunnen veroorloven wanneer ze met hun nieuwe Cubaanse peso’s betalen dan met hun CUC’s.
Bij de aankondiging van het plan voor valuta-unificatie zei de Cubaanse regering dat ze de wisselkoers voor de Cubaanse peso dagelijks op de website van de Centrale Bank zou publiceren, wat betekent dat deze mogelijk zou kunnen fluctueren in plaats van vast te houden aan de vaste koers. Dat is ook nieuw voor het eiland.
In een toespraak in december zei de Cubaanse president Miguel Díaz-Canel dat de hervormingen nodig waren “om door te gaan met de transformaties die we nodig hebben om ons economische en sociale model bij te werken.”
Pijnlijke overgang
Cubanen kunnen de prijs van alledaagse goederen zien stijgen in een tijd dat ze al met tekorten te maken hebben. Een van de belangrijkste bondgenoten van het land in de regio, Venezuela, zag zijn economie dit jaar op dezelfde manier verder worden geteisterd door torenhoge inflatie en Amerikaanse sancties.
De Cubaanse regering heeft aangekondigd dat ze vanaf 1 januari 2021 ook van alle inkomende reizigers zal eisen dat ze een negatieve COVID-19-test voorleggen voordat ze het land binnenkomen. Dat betekent dat de toeristen die doorgaans naar de stranden en de steden komen om Cubaanse muziek te horen, te genieten van een maaltijd en de unieke cultuur te ervaren, waarschijnlijk niet zullen terugkeren totdat wijdverbreide vaccinatie internationale reizen haalbaarder maakt.
Tot die tijd moeten Cubanen doen wat ze al decennia met succes hebben gedaan – zich aanpassen aan moeilijke economische omstandigheden en innoveren waar ze kunnen.
