Vergeet al die prachtige natuurdocumentaires over de Amazone, met z’n bijzondere diersoorten en geneeskrachtige planten. En de betiteling ‘groene longen van de aarde’, dat is natuurlijk geïdealiseerd, geromantiseerd door naïevelingen die inderdaad Discovery Channel vanaf hun comfortabele sofa kijken en het oerwoud als paradijs beschouwen. Niets is minder waar, als we Javier Reverte mogen geloven. De Amazone is de hel, niets meer en niets minder. Deze Spaanse reisschrijver van naam doet in De helse rivier verslag van zijn reis over de Amazonerivier, dwars door de jungle, met een oneindige lijkende watermassa en ontelbare muggen.
Reverte legt bereist de rivier met verschillende boten. Soms zijn dat net drijvende dorpen, met veel te veel mensen aan boord en hangmatten kriskras onder en boven elkaar. Voor de lezer die eens de Amazone bevoer, is het een feest van herkenning. Een bont gezelschap van locals, backpackers en reizende families passeren de revue.
Reverte wisselt anekdotes en persoonlijke reiservaringen af met historische bespiegelingen. De auteur is zeer belezen en verhaalt over historische personages die een belangrijke rol in het Amazonegebied hebben gespeeld. De hoeveelheid informatie is overweldigend en historische uitstapjes krijgen soms buitenproportioneel veel aandacht, waardoor je bijna vergeet dat de schrijver zelf op reis is. Met name daardoor is het lastig om in Revertes verhaal in te komen.
Als Spanjaard is Reverte zich bewust van het koloniale verleden van Spanje en Portugal, de grote veroveraars van Latijns-Amerika. In de Amazone zijn de indianen daarvan het slachtoffer geworden. Uitvoerig en gedegen verhaalt hij over de rampspoed die de inheemse bevolking ten deel is gevallen met de komst van de blanken. Meerdere malen neemt de auteur de term genocide in de mond en dat lijkt geen woord te veel gezegd. Het is een zeer schrijnend en triest relaas, dat weerspiegeld wordt in de achtergestelde positie van indianen in de huidige maatschappij.
De auteur overleefde ternauwernood malaria die hij opliep tijdens zijn reis. Het boek is wellicht inspiratie voor een reis of veilig boek voor de betere leunstoelreiziger.
Uitgeverij Epo, Antwerpen, 2009, ISBN 9789064450792, 408 pag., €20,00, vertaling: M. Vanderzee
