Roman van Raoul de Jong: een zoektocht naar eeuwenoude krachten uit het regenwoud
“Volgens mijn vader kon u uzelf veranderen in het sterkste en, volgens sommigen, wreedste dier van het Zuid-Amerikaanse regenwoud, de koning van de Amazone: de jaguar. Hoe deed u dat? Wie was u? Waar kwam u vandaan? Hoe kwam u aan uw krachten? En waarom moet ik die krachten volgens mijn vader met rust laten?”
Raoul de Jong (1984, Rotterdam) staat op het punt om met een zevendaags ritueel te beginnen om antwoord te krijgen op deze vragen. Vragen die over hem gaan, over zijn verleden en zijn afkomst. Maar vooral vragen over Jaguarman. In het autobiografische boek Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden begint De Jong aan een zoektocht naar het mysterie van zijn herkomst en het land waar zijn voorouders van vaderskant vandaan kwamen: Suriname.
Dierenmaskers
Al zijn hele leven voelt De Jong een onverklaarbare aantrekkingskracht tot het regenwoud. Als kind verzamelt hij foto’s van inheemse volkeren met dierenmaskers en verentooien op. Hij groeit op met zijn witte moeder in Rotterdam; met zijn Surinaamse vader heeft hij geen contact. Hij weet eigenlijk niks over Suriname. Waar komt die fascinatie voor het regenwoud toch vandaan?
“Dat dat woud werd bedreigd las ik ook. Als we niet binnen afzienbare tijd in actie kwamen, dan zou de hele wereld veranderen in één groot Schiedam. Soms zat ik op ons balkon, dacht aan de dertig hectare regenwoud die op dat moment verdween, en huilde ik. Ik wist toen nog niet wat dat regenwoud met mij te maken had, Jaguarman, en wat het regenwoud te maken had met u, maar op de een of andere manier voelde dat regenwoud als mijn eigen, warme, zachte, bloedende hart.”
Medicijnman
Op z’n 28ste ontmoet hij zijn vader. Tijdens hun eerste ontmoeting wordt hij verrast door hun gelijkenis: qua uiterlijk, maar ook qua karakter. Op een bepaalde manier was hij zijn vader, en zijn vader was hem: “Zozeer dat het moeilijk was om te begrijpen waar ‘ik’ ophield en waar ‘hij’ begon.” Hij komt erachter dat een van zijn voorouders een wintipriester – een medicijnman – was. Hij kon zichzelf met krachten veranderen in een jaguar. Krachten die van vader op zoon doorgegeven worden. Volgens zijn vader zijn dit wel duivelse krachten waar hij ver vandaan moet blijven. Maar De Jong voelt die krachten al zijn hele leven in zich. Zijn vader smeekt hem om dit onderwerp te laten rusten. De drang van de auteur om het uit te zoeken overwint.
En zo begint zijn zoektocht naar Jaguarman. Hij vliegt naar Suriname, waar hij drie maanden verblijft. Hij bezoekt de Amazone, hij ziet dankzij een onderzoeksproject een levende jaguar, hij bezoekt de plantage waar zijn voorouders als slaven gedwongen arbeid verrichtten: Oma Annie (1898 – circa 1970), de moeder van de moeder van de moeder van de overgrootmoeder van De Jong, stamde af van mensen die tot slavernij werden gedwongen. Ze erfde de plantage. Via zijn zoektocht voert De Jong de lezer mee naar de geschiedenis van Suriname, sinds de eerste Europeanen voet aan wal zetten tot aan het heden. Hij behandelt beladen thema’s als de slavernij en de rol van Nederland hierin, de processen die zouden leiden tot de afschaffing van de slavernij en het binnenhalen van contractarbeiders, zoals de Javanen en de Hindoestanen. Ook biedt het inzichten over de onafhankelijkheid van Suriname in 1975 en de periode hierna: hoe 300.000 Surinamers naar Nederland verhuisden op zoek naar een gouden toekomst: velen raakten gedesillusioneerd en ontworteld. En hoe het land in de gewelddadige invloedsfeer van Desi Bouterse terechtkwam. Dit boek is niet alleen een fascinerende persoonlijke zoektocht, het biedt de lezer de kans om Suriname in een brede context te ontdekken.
Trouw aan jezelf
Andere thema’s komen ook aan bod: het trouw blijven aan jezelf, aan je eigen identiteit, ook als dit tegen de algemene geldende normen en verwachtingen ingaat. Die wijsheid ligt in ons allen, we hoeven ons hier alleen voor open te stellen. Het boek is ook een ode aan diverse Surinaamse schrijvers, denkers en verzetshelden die trouw aan zichzelf bleven en via hun boeken De Jong helpen antwoorden te vinden. En dit verhaal is voor ons allen interessant, want het verbergt een van de universele principes van het mens zijn: dat wij, ten alle tijden, zelf de keuze kunnen maken tussen het duister en het licht. Dit boek leest als een persoonlijke tocht naar het zelf, voor De Jong, maar ook voor de lezer. Misschien is Jaguarman dichterbij dan wij vermoeden.
Raoul de Jong, Jaguarman. Mijn vader, zijn vader en andere Surinaamse helden, De Bezige Bij, 2020, ISBN 9789403114415, 255 pag, prijs € 22,99
