Moskee en synagoge goede buren in Suriname
Voor veel mensen is godsdienst erg belangrijk. Dat geldt ook voor Surinamers. Erg fanatiek zijn de meeste gelovigen daar gelukkig niet. Zo staan in hoofdstad Paramaribo de moskee en synagoge broederlijk naast elkaar, wat elders helaas lastig voorstelbaar is. Ook anderszins zijn moslims en joden hier goede buren.
Aan de Keizerstraat in Paramaribo staan ze naast elkaar: de Neve Shalom (Oase van Vrede) synagoge en de toepasselijk genaamde Moskee Keizerstraat. Buitenstaanders kijken nog wel eens op van deze buren, maar Surinamers zijn aan diversiteit gewend.
Joden behoorden tot de eerste plantagehouders bij de stichting van de toen nog Engelse kolonie Suriname rond 1630. Op het hoogtepunt in 1787 bestond de joodse gemeenschap uit ruim 1.400 zielen. Met name door migratie zijn er daar nu nog zo’n 180 van over en de Neve Shalom synagoge is dan ook de enige in het land die nog in gebruik is.
Met de komst van Hindoestaanse en Javaanse contractarbeiders in de negentiende eeuw deed de islam zijn intrede. Ongeveer 77.000 mensen oftewel dertien procent van de bevolking is tegenwoordig moslim, waarmee Suriname het hoogste percentage moslims van heel de Amerika’s heeft.
Ondanks deze numerieke verschillen gaan Surinaamse joden en moslims prat op hun vreedzame relaties. Jules Donk, bestuurslid van de synagoge, vertelde in 2014 aan het tijdschrift OneWorld dat in Suriname mensen van verschillende etnische herkomst en religies al generaties door en met elkaar leven. “We zijn allemaal import”, aldus Donk.
Ook James Lalmohamed, bestuurslid van de moskee, roemt in hetzelfde artikel de onderlinge samenwerking, vooral op pragmatische gronden: “Als wij een hoogtijdag hebben, mogen onze mensen op de parkeerplaats van de synagoge parkeren”, zegt Lalmohamed. Bij islamitische feestdagen worden synagoge-bestuurders uitgenodigd, en omgekeerd.
Wasbak
Ook buiten de parkeerplaats weten beide groepen elkaar te vinden, bijvoorbeeld in hun trots op het Surinamer-zijn. Beide bestuurders vinden dat ze daarin verschillen van Nederland, waar moslims vaak als Turken of Marokkanen weggezet worden en niet als Nederlander gezien.
Moslims en joden hebben elkaar bovendien nodig voor zaken. Lalmohamed: “Een collega-bestuurslid is aannemer. Hij kan niet vijandig doen tegen joden in de moskee en vervolgens om korting vragen op een wasbak”, verwijzend naar de grote bouwmaterialenzaak waarvan Donk directeur is.
Muhammad Ali
De Neve Shalom synagoge dateert uit 1835, maar is de verbouwde en vergrootte versie van een joods gebedshuis uit 1719. Het huidige gebouw is een goed voorbeeld van de typisch Surinaamse houtbouw die de binnenstad van Paramaribo een plaats op de werelderfgoedlijst van UNESCO heeft opgeleverd. Opvallend is dat de timpaan, het driehoekige gevelveld boven in de voorgevel, weliswaar een rond venster bevat maar niet in de vorm van een Davidsster. Het venster lijkt eerder op het Wiel van Dharma, een symbool van het hindoeïsme.
Ook de grote Keizerstraat Moskee uit 1984 is niet de oorspronkelijke en lijkt architectonisch met haar vier hoge minaretten eveneens te verwijzen naar de ‘Hindoestaanse’ achtergrond van veel Surinaamse moslims. Ze staat op de plek waar vanaf 1932 al een moskee stond, veel kleiner maar wel in traditionele Surinaamse houtbouw. De huidige moskee kon worden gerealiseerd dankzij een gulle schenking van de Noord-Amerikaanse bokser Muhammad Ali, na een bezoek aan de oude moskee in 1979.