Een unieke reis naar de onbekende zijrivieren van de Amazone
Heeft u zich wel eens ‘avonturier’ gewaand op een ‘exotische’ jungletrip tijdens een verre vakantie? Vergeet dat maar. Twee nachten slapen in een hangmat en piranha’s vissen is kinderspel vergeleken met de jungletochten van de Amerikaanse bioloog Paul Rosolie (1988). In Moeder van God tekent hij zijn belevenissen in het Amazonewoud op.
De titel doet misschien dramatisch aan, maar het is gewoon de vertaling van Madre de Dios, de naam van de uitgestrekte jungle in het grensgebied van de Amazone en het Andesgebergte, ver weg van de bewoonde wereld. Het Peruaanse stadje Puerto Maldonado is het dichtstbijzijnde baken van ‘beschaving’. Rosolie sluit zich aan bij een groep die zich inspant om het gebied Las Piedras te beschermen, een kwetsbaar ecosysteem met de rijkste biodiversiteit ter wereld. In 2013 werd zijn documentaire over het gebied, An Unseen World, bekroond op het UN Forum on Forests (UNFF) short films.
Vanuit de observatiepost brengen ze diersoorten in kaart. Daarnaast ontvangen ze ecotoeristen, die wat geld in het laatje brengen en meewerken aan het natuurbeschermingsproject. Het is een zware klus omdat het gebied uitgestrekt is, er te weinig geld en menskracht is en omdat het natuurproject in een juridische strijd verwikkeld is. Lag het gebied voorheen geïsoleerd, tegenwoordig is het bereikbaar via de Trans-Amazon Highway. En een weg brengt altijd mensen en ‘ontwikkeling’, zo leert de ervaring, met doorgaans funeste gevolgen voor de natuur en de inheemse bevolking.
Waarschuwingen
Ondanks zijn jonge leeftijd en stedelijke achtergrond leert Rosolie snel om te overleven in de Amazone. Toen zijn schoolcarrière – onder andere door dyslexie – spaak liep, toog hij als achttienjarige voor het eerst alleen naar het Amazonegebied, in 2006. Rosolie zoekt verdieping in de ervaringen van andere biologen en natuurbeschermers, wier werken hij leest. Maar het belangrijkste leert hij van de lokale bevolking, met wie hij een goede band opbouwt. Zo is er gids JJ, die Rosolie wegwijs maakt in het oerbos. JJ ziet en hoort alles in het bos en fungeert als leermeester. Hij en zijn familie behoren tot de Ese-Eja, een inheemse gemeenschap.
De avonturen die Rosolie beleeft zijn ongelooflijk. Dat zit ‘m niet zozeer in de wilde dieren – slangen, jaguars, tapirs, wilde zwijnen, krokodillen – waarvan het wemelt, maar in wat hij ervoor over heeft om ze te beschermen. Hij trekt dagenlang in zijn eentje de jungle in en springt letterlijk op levensgrote anaconda’s van vier meter of meer om ze op te meten. Sommigen zo dik dat hij zijn armen er niet omheen krijgt.
Via don Santiago, vader van JJ en een man met een bijzonder levensverhaal, krijgt Rosolie weet van de zogenaamde ‘Westelijke Poort’, een gedeelte van de Amazone dat zo diep in het oerbos ligt dat er nauwelijks mensen geweest zijn, waar de natuur ongekend woest is en naar verluidt nog stammen wonen die geen contact hebben met de ‘moderne’ wereld. Dit gebied oefent een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit op Rosolie, die ondanks waarschuwingen het gebied in gaat.
Drammerige idealist?
Het woud is een niet te onderschatten natuurkracht, onvoorspelbaar en vol gevaren. Niet alleen de dieren, maar ook vallende bomen en rivieren die bij regenval binnen een oogwenk drie meter stijgen. Een machete is onmisbaar in jungle, precies het instrument dat Rosolie kwijtraakt als hij er moederziel alleen verdwaald is tijdens apocalyptisch noodweer. Rosolie geeft zelf toe dat het een onverantwoorde onderneming is. De natuur is mooi, maar hard en meedogenloos voor de mens, zo ondervindt hij aan den lijve.
Met zijn boek wil Rosolie aandacht vragen voor de vernietiging van de Amazone. Hoe er nu wordt omgegaan met de Amazone is desastreus en rampzalig voor de mensheid. Door toedoen van stropers, houthakkers, mijnwerkers, wegenbouwers, oliemaatschappijen en boeren verdwijnen flora en fauna in rap tempo. Oud nieuws? Misschien, maar nog altijd pijnlijk actueel.
Is Rosolie een drammerige, naïeve idealist? Geenszins. Hij is een van de velen die ons in de afgelopen decennia waarschuwt en drukt ons nogmaals met de neus op de feiten. Het is een sympathieke gozer die zijn hart volgt en oprecht van de natuur houdt. Zijn toewijding is bewonderenswaardig. Met oprechte passie en aanstekelijk enthousiasme brengt hij een urgent thema bij een breed publiek onder de aandacht. Hoewel er al veel onherstelbaar woud verloren is gegaan, is er volgens Rosolie “nog zo veel over om te beschermen”.
Paul Rosolie, Moeder van God. Een unieke reis naar de onbekende zijrivieren van de Amazone, Uitgeverij Prometheus-Bert Bakker, Amsterdam, 2014, ISBN 9789035141544, 301 pag., €19,95, vertaling: Mario Molegraaf
