De regionaal directeur van International IDEA is somber
Nee, de pandemie is niet de oorzaak van de achteruitgang van de democratie in Latijns-Amerika, want dat proces is al veel langer aan de gang. In een interview met de Ecuadoraanse krant El Universo zegt Daniel Zovatto dat democratieën tegenwoordig niet meer om zeep geholpen worden door een staatsgreep, zoals in het verleden. Ze sterven veeleer langzaam en van binnenuit.
Daniel Zovatto is regionaal directeur van het International Institute for Democracy and Electoral Assistance, kortweg International IDEA. Hij schetst een somber beeld waarin de Latijns-Amerikaanse democratieën in toenemende mate geconfronteerd worden met een ingewikkelde en uitdagende politieke en sociaaleconomische situatie. Zo heeft hij de afgelopen vijftien jaar de democratie teloor zien gaan in landen als Haïti, Honduras, Venezuela en Nicaragua, terwijl de situatie in Guatemala en El Salvador verslechterd is. Lichtpuntjes zijn Ecuador en de Dominicaanse Republiek, landen waarvan het democratisch gehalte volgens Zovatto de laatste jaren verbeterd is.
Zovatto stelt dat de komst van de pandemie begin 2020 als een weerbaarheidstest beschouwd kan worden. Maar, hoewel de pandemie wel wat negatieve gevolgen had voor de kwaliteit van de democratie, viel dit relatief gezien mee. Hij wil hier echter wel een kanttekening bij plaatsen, want bijna de helft van de Latijns-Amerikaanse landen zag de democratie op bepaalde punten eroderen. Zovatto noemt als voorbeelden onder meer Bolivia, Chili, Colombia, Costa Rica en Uruguay.
Tegelijkertijd moeten we in acht nemen dat de cijfers van het meest recente rapport van International IDEA van eind 2020 zijn, en dat er in sommige landen sindsdien veel gebeurd is. Meestal negatief waar het de democratie betreft, zoals in El Salvador waar president Nayib Bukele de touwtjes te strak in handen heeft, of Cuba waar afgelopen zomer vreedzame protesten met harde hand werden neergeslagen. En, zegt Zovatto, “vlak nadat we de laatste hand aan ons rapport hadden gelegd, waren er alweer nieuwe ontwikkelingen, zoals de electorale farce in Nicaragua, georkestreerd door de familiedictatuur van Daniel Ortega en Rosario Murillo.”
Maar de afgelopen maanden zagen gelukkig ook positieve ontwikkelingen, zoals de succesvol verlopen verkiezingen in Honduras en in Chili. Zovatto noemt ook de alliantie die Costa Rica, Panama en de Dominicaanse Republiek in september sloten, met als doel de versterking van wat in het Spaans zo mooi heet: la institucionalidad democrática. Ofwel, het geheel aan regels die ervoor zorgen voor de uitoefening van de publieke macht, en die de rechten van de burgers garanderen en beschermen.
