Maar is de ontsnapping ook kenmerkend voor het land zelf?
Donderdag 25 februari vond een spectaculaire uitbraak plaats in de gevangenis van Croix-des- Bouquets, dichtbij de Haïtiaanse hoofdstad Port-au-Prince. Ruim vierhonderd gevangenen namen de benen en er vielen vijfentwintig doden, onder wie burgers buiten de gevangenis. Het nieuws ging de hele wereld over. Maar het is belangrijk verder te kijken dan alleen naar deze ontsnapping.
Elf jaar geleden stonden de kranten vol met berichten over Haïti: de hoofdstad Port-au-Prince en directe omgeving waren getroffen door een zware aardbeving met naar schatting tweehonderdduizend doden en meer dan een miljoen daklozen tot gevolg. Ook in de jaren daarna haalde Haïti regelmatig het nieuws – cholera, orkanen, seksueel misbruik. Het zijn meestal negatieve en op sensatie gerichte berichten. Uitleg en achtergrond van de gebeurtenissen ontbreken, waardoor een karikaturaal beeld van het Caribische land ontstaat.
Zoals dit weekeinde, toen de relatieve stilte rond Haïti even doorbroken werd: een spectaculaire gevangenisuitbraak afgelopen donderdag waarbij vijfentwintig doden vielen en vierhonderd gevangenen de benen namen haalde alle kranten. De toedracht is nog onduidelijk. Was het een actie om bendeleider Arnel Joseph te bevrijden? Joseph werd nog diezelfde dag in een vuurgevecht met de politie doodgeschoten, toen hij achterop een motor probeerde te ontsnappen. De uitbraak vestigt ook weer even de aandacht op de mensonterende omstandigheden in de Haïtiaanse gevangenissen, waar driekwart van de gevangenen jarenlang op een proces wacht. De cellen zijn overvol, met tot soms vier maal de beoogde capaciteit.
De meeste nieuwssites houden het hierbij en laten de kans liggen om de achtergronden te schetsen. Terwijl dit veel zou verhelderen en ook laat zien welke rol de internationale gemeenschap, waaronder onze eigen Europese Unie, in het geheel speelt. Juist in het afgelopen half jaar is er veel gebeurd. Aan de ene kant gaan het moorden en de ontvoeringen door en vertoont president Jovenel Moïse steeds meer dictatoriale trekjes. Dat is beangstigend. Maar tegelijkertijd groeit het verzet, ook vanuit sectoren die eerst nog aanstuurden op dialoog. Toch blijft de president in functie en dat heeft alles te maken met de steun die zijn regering nog steeds krijgt vanuit het buitenland. Langzaamaan begint dit te kantelen: een groep van vier Europarlementariërs heeft Josep Borrell, de buitenland commissaris van de EU, nu opgeroepen de steun aan Moïse te beëindigen. Tijdens een webinar woensdag 3 maart bespreken Haïtianen en Europeanen de mogelijke nieuwe wegen.
En ondertussen constateert Helen La Lime, de speciale vertegenwoordiger van de Secretaris Generaal van de Verenigde Naties, in The Washington Post dat “deze uitbraak nogmaals het probleem van langdurige preventieve detentie en overvolle gevangenissen in de kijker zet, iets dat een zorg blijft die snel door de Haïtiaanse overheid zal moeten worden aangepakt.” Maar gelooft ze nu echt dat de huidige regering hier iets aan gaat doen? De toestand van het gevangeniswezen is een symptoom van het imploderende staatssysteem: een politieapparaat dat structureel over te weinig middelen beschikt, corrupte rechters en een president die per decreet regeert en in een dictator verandert. Zolang de VN en de rest van de internationale gemeenschap Moïse de hand boven het hoofd blijven houden zal er niets veranderen.
