Recensies boeken

Verkiezingsdans

21 augustus 2013

Federico Besamusca

Uitsluiting of solidariteit. Dat is de kwestie die de Curaçaose auteur Joseph ‘Jopi’ Hart (1940) aansnijdt in zijn vierde roman Verkiezingsdans. We schrijven Curaçao, 2005. Het is de vooravond van een nieuwe verkiezingsstrijd. Een zeventienjarige jongeman met een maag gevuld met bolletjes cocaïne staat op het punt het vliegtuig te nemen, op weg naar een beter bestaan voor zijn moeder en zusje.

Hoewel het fenomeen bolletjesslikker door de strengere luchthavencontroles drastisch is afgenomen, geeft deze openingsscène op beklemmende wijze de misère weer van de groep waar de roman om draait: de bewoners rondom Willemstad in wijken als Seru Fortuna, Marchena en Wishi. Hun levens worden gekenmerkt door armoede. Een stedelijke onderklasse zoals die er is in zoveel Latijns-Amerikaanse steden. De kinderen van Sisyphus, voor wie ieder stapje vooruit wordt gevolgd door twee passen achteruit. “De ongeschoolde arbeiders, de werklozen en de behoeftige stakkers zijn zo ver verwijderd van onze eigen sociale realiteit, dat we ons nauwelijks bewust zijn van hun bestaan”, zegt hoofdpersonage Matthew.

Hart werkt het idee van solidariteit met en uitsluiting van de onderklasse uit aan de hand van twee mannelijke hoofdpersonages: Matthew, de held en Manny, de schurk. Matthew, een vlotte dertiger werkzaam in het voortgezet onderwijs en aan de universiteit, maakt deel uit van een maatschappelijk betrokken club die sociale kwesties bespreekt. Nadat hij heeft gesproken over het menselijk potentieel in de arme wijken, laat hij zich door leden van een politieke partij overtuigen om zijn woorden om te zetten in daden.

Tegenover Matthew staat Manny, de lokale caudillo, die geen scheidslijn ziet tussen misdaad en politiek. Want beide dienen hetzelfde doel: zelfverrijking. “Een van de geneugten die Manny had was dat hij aan niemand enige verantwoording schuldig was.” Manny ziet de onderklasse als kanonnenvoer. Hoe slechter hun situatie, hoe gunstiger. Immers, dit drijft ze in de klauwen van zijn drugshandel, een bron van nog enig inkomen. Ondertussen hoopt hij via een verkiezingsoverwinning alle formele banden met Nederland te verbreken om het eiland cadeau te doen aan de Colombiaanse en Mexicaanse maffia als witwasparadijs. Of dit plan slaagt, laat ik in het midden. Wel is duidelijk dat Hart met plezier over deze schurk schrijft. Hij overtuigt minder met het verhaal van Matthew.

In tegenstelling tot de verhaallijn van Manny waarin Hart op formidabele wijze de spanning weet op te bouwen en de aandacht vasthoudt, raakt Hart hopeloos verstrikt in de persoonlijke perikelen van Matthew. Om zijn karakter uit te diepen, geeft Hart hem een duister verleden mee. Ondanks jarenlange therapiesessies begint Matthews verleden in de aanloop naar de verkiezingsstrijd weer op te spelen. Dit verleden zoekt een uitweg via angstaanvallen en huilbuien. Hart bouwt de spanning naar de ontlading van dat ‘trauma’ meesterlijk op. Maar helaas, de spanningsboog eindigt abrupt. In plaats van de knallende ontknoping waarop ik hoopte, volgen ‘ontladende’ praatsessies waarin Matthews vriendinnen hem doorzagen over de diepere betekenis van zijn nachtmerries. Zonde, want door al dat gepraat en gezeur over een oedipuscomplex, voel ik zelfs aversie opkomen tegen hem.

Ten slotte wil ik wijzen op het veelvuldig gebruik in de dialogen van het woord ‘maalstroom’. Geheel speculatief, maar dit terzijde, zou het woord kunnen verwijzen naar het gedicht December 1969 van de Curaçaose arts, bestuurder en auteur Nicolaas Debrot. Hierin schetst deze een uitermate somber beeld van de naargeestige toekomst waar Curaçao op afstevent. Hij zag het eiland als een speelbal van duistere krachten, zonder enige zelfstandige lotsbeschikking. Hart is hoopvoller. Zijn verlangen dat niet slechts de onderklasse maar Curaçao in onderlinge verbondenheid zélf haar toekomst bepaalt, in plaats van overgeleverd te zijn aan de grillen van de maalstroom, klinkt door op iedere pagina. Wellicht tegen beter weten in, want zoals de auteur suggereert op de allerlaatste pagina: ook op Curaçao blijkt de macht der ‘oude’ gewoontes ijzersterk.

Oorspronkelijk had Hart nooit gedacht romans te gaan schrijven. “Mij ontbreken daarvoor de organisatie en het geduld”, aldus de schrijver op zijn blog http://josephhartwriter.wordpress.com/. Inmiddels is de oud-leraar Engels voltijdschrijver, en werkt hij aan zijn vijfde roman Kruispunt. Eerder verschenen van hem de dichtbundel Entregá (2000) en de Engelstalige romans Election Dance (2006) en The Yard (2010).

Joseph Hart, Verkiezingsdans, Uitgeverij In De Knipscheer, Haarlem, 2013, ISBN 9789062658367, 533 pag., € 24,50

Gerelateerde berichten

Een beetje geluk

Een beetje geluk

De roman Een beetje geluk van de Argentijnse schrijver Claudia Piñeiro verscheen al in 2016 in het Nederlands, toen onder de titel De goedheid van vreemden, en is nu opnieuw uitgebracht. Het boek vertelt het ontroerende verhaal van een vrouw die na vele jaren terugkeert naar het land en de stad waar ze vandaan kwam. Zal men haar nog herkennen? En meer in het bijzonder: zal die ene persoon haar herkennen?

Lees meer
Het mensenschip

Het mensenschip

‘Brazil is not for beginners’ was een uitspraak van componist en muzikant Tom Jobim die niet uit de lucht kwam vallen. Ook het werk van de Braziliaanse schrijver Autran Dourado heeft voor de onbevangen lezer een gewenningsperiode nodig om er ten volle van te kunnen genieten. Dat geldt zeker voor zijn roman Het mensenschip, dat verscheen in 1961 (A barca dos homens)en nu is vertaald in het Nederlands. Zijn schrijfstijl is wervelend en veelkleurig – hij wordt geschaard onder de barokke literatuur – en de gemeenschap die hij beschrijft is veel complexer dan de schijn doet vermoeden. Even inkomen dus, daarna ontvouwt zich een meesterwerk.

Lees meer
agsdix-null

Politiek & Maatschappij

agsdix-null

Kunst & Cultuur

agsdix-null

Vrije tijd & Toerisme

agsdix-null

Economie & Ondernemen

agsdix-null

Milieu en Natuur

agsdix-null

Onderzoek & Wetenschap

Blijf op de hoogte

Adverteren op onze website?

Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.

Ontvang onze nieuwsbrief

Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.

Volg ons op social media

Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.

Share This