Zij die naar Curaçao vertrekken en zij die thuisblijven wil ik graag wijzen op een boek van Ko van Geemert (1950). Deze Nederlandse auteur heeft heimwee naar Curaçao. Terecht. Om die heimwee te verzachten heeft hij Dushi Willemstad samengesteld. Dushi betekent volgens het Groot Woordenboek Papiaments-Nederlands van Van Putte-de Windt: liefste, lieverd, schatje. En: mooi, lekker, en prettig. Het boek houdt het midden tussen een wandelgids in Willemstad en een auteurslijst van Nederlandse en Curaçaose schrijvers.
De mix wandelen en lezen is in goede handen bij Van Geemert, gezien zijn eerdere publicaties als Amsterdam en zijn schrijvers, Literatuur op locatie en Het Einde en Wandelen rond eindhaltes van de tram in Amsterdam. Van Geemert zegt in het voorwoord van Dushi Willemstad geen volledigheid na te streven. Daarvoor verwijst hij – onder meer – naar De kleur van mijn eiland (2006) van Aart G. Broek en Tropentaal (2001) van Wim Rutgers. Hiermee vergeleken is Dushi Willemstad inderdaad beknopter en minder systematisch, maar daardoor niet minder interessant. De indrukwekkende opsomming van auteurs en boektitels, met name de verzameling proza en poëzie van de afgelopen veertig jaar, maakt hongerig naar al wat is geschreven op en over die o zo schijnbaar overzichtelijke rots en haar bewoners in de Caribische Zee.
Voordat de literaire wandeltocht begint, geven gastauteurs Carel de Haseth, Wim Rutgers en Lucille Berry-Haseth een inleiding over respectievelijk de eilandelijke samenleving, Curaçaose literatuur en literaire vertalingen naar het Papiaments. Vervolgens wandelschoenen aan en flesje water mee, want de stadswandeling gaat beginnen. We lopen achtereenvolgens door het oostelijk stadsdeel Punda, waarbij we tevens Pietermaai en Scharloo aandoen, en het westelijk deel Otrobanda. In beide stadsdelen houdt Van Geemert halt bij gebouwen, pleinen, standbeelden, ornamenten, straathoeken en snèks (de Curaçaose cafetaria) die terugkomen in proza en poëzie.
Tijdens de looproute citeert Van Geemert rijkelijk uit het oeuvre van de Grote Vier romanschrijvers (Cola Debrot, Tip Marugg, Boeli van Leeuwen en Frank Martinus Arion), en de Grote Drie dichters (Luis Daal, Pierre Lauffer, Elis Juliana). Naast hen presenteert hij een veelvoud van schrijvers van fictie – bijvoorbeeld Eric de Brabander, Erich Zielinski, Carel de Haseth, Fred Labega, en W.M. van Mancius- en non-fictie van bijvoorbeeld Miriam Sluis, Johan van der Walle, en Hans Vaders. Teveel om op te noemen. Na de stadswandeling kijkt Van Geemert door de lens van verschillende auteurs naar historische gebeurtenissen en huidige sociale fenomenen, en spraakmakende personen: Tula, de bekendste leider van de slavenopstand van 1795, de volksopstand van 30 Mei 1969, de landhuizen, de snèk, muziekleven en uitgeverijen.
Dushi Willemstad is dus in de eerste plaats een literaire kennismaking met Willemstad. Van Geemerts wandeling gaat langs alle toeristische clichés die in menig toeristengids van de stad staan afgedrukt. Maar de passende en soms hilarische literaire fragmenten (lees Boeli van Leeuwens beschrijving van twee drinkebroers aan de bar van het Avila-hotel) en achtergrondinformatie maken van Dushi Willemstad een geslaagde wandelgids.
Door de stad maak je kennis met boeken; omgekeerd kijk je door de boeken anders naar Willemstad, dat overigens lang niet altijd als ‘dushi’ wordt ervaren. Wim Werker, die van 1996 tot 1999 op Curaçao bij de Koninklijke Marechaussee werkte, getuigt in zijn bundel Een makamba op Curaçao (2010): “Soms ben ik wel eens heel moe van dit land. Het is dat het altijd zo’n lekker weer is, anders liep ik gillend weg.”
Ondanks dat de drang naar totaliteit hier en daar leidt tot verweesde zinnen en vergezochte associaties, is Dushi Willemstad een aanrader voor eenieder die snel bekend wil worden met wat Nederlanders en Curaçaoënaars schrijven over dat tot vreugde en frustratie stemmende eiland. Zij die na deze kennismaking de smaak te pakken hebben, kunnen verder op ontdekkingsreis in de genoemde naslagwerken.
Ko van Geemert (samensteller; Het Oog in ’t Zeil Stedenreeks), Dushi Willemstad, Uitgeverij Bas Lubberhuizen, Amsterdam, 2013, ISBN 9789059373594, 271 pag., € 22,50