Cubaanse rappers tegen de aanhoudende crisis
Sinds de Cubaanse revolutie van 1959 is ‘Patria o Muerte!’ (het vaderland of de dood!) de officiële strijdkreet van de Cubaanse Communistische Partij (CCP). Die leus heeft voor het grootste deel van de bevolking niet geleid tot de communistische heilstaat die de CCP zegt te hebben gerealiseerd. Een groep jonge musici daagt de autoriteiten nu uit met het veelbeluisterde nummer Patria y Vida, vaderland en leven.
Los van wat er elders in de wereld gebeurt, houdt de Cubaanse Communistische Partij vast aan de macht. Natuurlijk zijn ze regelmatig uitgedaagd, bijvoorbeeld toen er een einde kwam aan de steun van de Sovjet Unie vanaf eind 1991. Deze uitdagingen werden meestal ontkend of met geweld onderdrukt.
Maar “het is voorbij, geen leugens meer. Mijn mensen vragen om vrijheid, geen doctrines meer. Laten we niet langer roepen ‘Vaderland of dood’ maar ‘Vaderland en leven’”, zo zingen sommige van de bekendste artiesten van het eiland in het recente nummer Vaderland en leven.
Volgens Yotuel Romero van de band Orishas en bedenker van het project is het nummer onderdeel van het ontwaken van de Cubaanse jeugd, van een verlangen naar een Cuba “waarin we allemaal passen, wat we ook denken”. Vooral dat laatste maakt de autoriteiten blijkbaar nerveus en de staatsmedia zijn, heel uitzonderlijk, met een campagne begonnen om de auteurs in diskrediet te brengen.
In het partijorgaan van de CCP, Granma, werden Romero en de zijnen uitgemaakt voor huursoldaten van de vijand, braaksel en verraders. Dat kan vooral bedreigend zijn voor betrokken artiesten als Maykel Osorbo en Eliécer Márquez, ‘el Funky’, die nog in Cuba wonen. Romero woont in Spanje en anderen zoals het reggaeton duo Gente de Zona in Miami. Ondanks de positieve titel van hun nummer reageerde de regering van Miguel Díaz-Canel uitermate geïrriteerd alsof de opstand al uitgebroken zou zijn.
Blijkbaar wordt er een probleem gecreëerd om de aandacht af te leiden van de huidige crisis waarin er, net als in de jaren negentig, weer gebrek aan alles is, inclusief eerste levensbehoeften. Dit falen van de overheid heeft er toe geleid dat jongeren veel minder bang zijn dan in het verleden om de confrontatie aan te gaan.
Tegelijkertijd legt het nummer de vinger op een pijnlijke plek in de samenleving, namelijk dat donkerder Cubanen veel minder geprofiteerd hebben van de revolutie van 1959 dan landgenoten met een lichtere huidskleur.
Het is nu voor het eerst dat zo veel artiesten, in binnen- en buitenland, zich uitspreken tegen de misstanden, de discriminatie en de tekorten op het eiland. En dat betekent dat ook hun familieleden in Cuba de angst voor de autoriteiten voorbij zijn: juist hun belangen maakten dat artiesten zich eerder niet tegen de CCP-dictatuur durfden uit te spreken.
