Veeteelt en niet cocaïne heeft de afgelopen vier decennia geleid tot de vernietiging van het Colombiaanse Amazonegebied, zo blijkt uit een nieuwe studie. Opeenvolgende recente regeringen hebben bezorgdheid over het milieu gebruikt om het opvoeren van hun oorlog tegen de groene struik te rechtvaardigen, maar het onderzoek toont aan dat in 2018 de hoeveelheid bos die werd gekapt om coca, het basisingrediënt van cocaïne, te verbouwen, slechts 1/60ste was van die voor vee.
De bevindingen van de studie bevestigen natuurbeschermingsexperts die lang hebben betoogd dat de strategie van Colombia om de Amazone te behouden – vaak gericht op het bestrijden van de cocaproductie – misplaatst is. “We willen eindelijk het verhaal uitbannen dat coca de aanjager is van ontbossing”, zegt Pablo Murillo-Sandoval van de Universiteit van Tolima, die de studie leidde.
Ontbossing piekte nadat de guerrillastrijders van de Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (Farc) in 2016 een historisch vredesakkoord met de regering tekenden en hun wapens neerlegden. Toen de rebellen uit de jungle kwamen, profiteerden landrovers door bomen met kettingzagen te kappen en uitgestrekte gebieden in brand te steken. Ontbossing bereikte een recordhoogte van 219.973 hectare in 2017, een stijging van 23% ten opzichte van het voorgaande jaar.
Toenmalig president Iván Duque gebruikte de vernietiging van het milieu door de cocateelt om meer militaire actie tegen cocaboeren te rechtvaardigen. Nadat het in 2015, vanwege gezondheidsredenen, verboden was om cocagewassen met glyfosaat te besproeien, stuurde de regering van Duque helikopters en gewapende troepen het Amazoneregenwoud in, soms in dodelijke confrontaties met cocaboeren.
Maar terwijl veeboerderijen in 2018 meer dan 3 miljoen hectare Amazoneregenwoud hebben gekapt, was de impact van coca te verwaarlozen. In 2018, het laatste beschikbare jaar in het onderzoek, werd slechts 45.000 hectare gekapt voor coca. Met behulp van een algoritme om onderscheid te maken tussen land dat wordt gebruikt voor coca en vee, konden Murillo en zijn collega’s voor het eerst onderscheid maken tussen de activiteiten op grote schaal van 1985 tot 2019.
“We hebben altijd het argument van de regering betwist dat coca de oorzaak was van ontbossing, maar we misten het bewijs”, zegt Angelica Rojas, verbindingsofficier voor de staat Guaviare bij de La Fundación para la Conservación y el Desarrollo Sostenible (FCDS), een Colombiaanse milieudenktank. “Nu hebben we echte gegevens waarmee we deze fout kunnen tegengaan.”
De cijfers tonen aan dat eerdere regeringen het milieu hebben gebruikt als een valse rechtvaardiging om oorlog te voeren tegen cocaboeren, zei Rojas, die niet betrokken was bij het onderzoek. “Ze wilden geen ontbossing voorkomen, ze wilden gewoon rechtvaardigen dat ze meer geld en middelen uitgeven aan hun echte politieke doel: het elimineren van coca,” zei ze.
De studie draagt ook bij aan het bewijs dat ondanks het feit dat levens zijn opgeofferd en miljarden dollars zijn uitgegeven, de Colombiaanse “oorlog tegen drugs” er niet in is geslaagd de cocaproductie te stoppen – en in sommige gevallen zelfs erger heeft gemaakt. Wanneer boeren hun gewassen hebben uitgeroeid, leggen ze gewoon nieuwe percelen aan, vaak slechts een paar kilometer dieper in het bladerdak, zei Murillo. “De oorlog tegen drugs begon nu 40 jaar geleden, maar iedereen weet waar coca is: op dezelfde plek waar ze altijd is geweest.”
De echte aanjager van ontbossing, de veehouderij, heeft al die tijd toestemming gekregen om enorme stukken land op te slokken, stellen de auteurs. Gebreken in de Colombiaanse landregulering hebben de omzetting van biodiverse tropische regenwouden in kale weiden gestimuleerd.
Om hun daden erkend te krijgen, moeten landeigenaren aantonen dat 75% van hun percelen productief is, en het is veel gemakkelijker voor boeren om koeien te gebruiken dan gewassen, zei Carlos Devia, een bosingenieur aan de Javeriana Universiteit van Bogotá die niet betrokken was bij het onderzoek. “Fokken is de gemakkelijkste manier om te laten zien dat je land gebruikt, omdat het niet gereguleerd is. Je zou 100 hectare land kunnen hebben en daar gewoon 10 koeien in gooien, terwijl voor aardappelen of maïs slechts een hectare een jaar hard werk zou vergen, “zei Devia.
Landloze boeren kappen vaak een paar hectare regenwoud en verkopen deze illegaal aan leden van criminele organisaties die vervolgens meerdere kleine percelen samenvoegen en ze transformeren in uitgestrekte stukken levenloos, dor grasland.
De Colombiaanse president Gustavo Petro, die in augustus vorig jaar aantrad, stelt voor om de mislukte drugsbestrijdingsstrategie van Colombia om te buigen. Petro, een voormalig lid van de ter ziele gegane rebellengroep M-19, heeft de aandacht verlegd van de gedwongen uitroeiing van coca en koopt miljoenen hectaren land op om aan boeren te geven. “Het verminderen van drugsgebruik vereist geen oorlogen, het heeft ons allemaal nodig om een betere samenleving op te bouwen”, zei Petro in september vorig jaar tegen de algemene vergadering van de VN.
Foto: Cortesía de FCDS
