Ontroerende en pijnlijke roman over de strijd om jezelf te kunnen zijn
Verlatenheid. Onbedorvenheid. Ontwaken. Vernedering. Bedrog. Duisternis. Vagevuur. Uit de kast komen. Liefde. Lijdensweg. Bevrijding. Afscheid. Deze titels van de hoofdstukken verwoorden het leven van de homoseksuele hoofdpersoon Alejandro in het boek Nicht zijn is voor echte kerels van de Colombiaan Mario Palacio Jímenez (1962). Palacio beschrijft zijn eigen persoonlijke strijd in romanvorm, met gefingeerde namen en aangevuld met zijn fantasie. In Alejandro’s woorden: “Ik, met mijn hormonen in een andere afdeling”.
Op de avond dat zijn goede vriendin Marcela in het huwelijk treedt, blikt hij terug op zijn leven. Hij heeft de bruiloft vroeg verlaten, uit zelfbescherming. Op het feest was hij nuchter, nu is hij dronken met een fles whisky in de hand. Hij overdenkt zijn homoseksualiteit en zijn tevergeefse pogingen om heteroseksueel te zijn. Zijn leven is een strijd. De eenzaamheid en de prijs van het verloochenen van zijn ware geaardheid eisen hun tol. Alejandro houdt van Marcela, maar hun liefde kan niet zijn. Ze leerden elkaar kennen op het werk. Vanaf het begin af aan was er aantrekkingskracht tussen hen, maar hij kan geen van beiden voor de gek houden, hij valt op mannen.
Denkbeeldige vriendjes
Behalve met Marcela legt hij het – tegen beter weten in – aan met de nodige vrouwen. Na wat vage liefdesaffaires blijkt genegenheid niet genoeg. Er is geen lichamelijke aantrekkingskracht, geen verlangen. Seks met vrouwen is een toneelstuk, hij denkt aan een man. Vrouwen die het pad van Alejandro kruisen eindigen teleurgesteld en gekwetst, hij bezwaard en opgelucht als hij weer met een man is. “Nog een vrouw die ik probeerde naar mijn afgrond mee te slepen.”
Voor de buitenwereld probeert hij nog de schijn op te houden. Hij praat over ‘zijn vriendin’- met snor en lul, behaard, over een niet-bestaande vrouw. Al snel valt hij door de mand, tot zijn opluchting.
Als kleine jongen groeit Alejandro op met een pestende oudere broer en weinig liefdevolle ouders, die hem voor een verwende en ongehoorzame leugenaar houden. Niet verrassend dus dat hij zich ontpopt als een stille, introverte jongen met denkbeeldige vriendjes. De mooie en charmante, goedgeklede oom Manuel die inwoont bij het gezin lijkt verlichting te bieden. Wat Alejandro vooral van iedereen te horen krijgt, is dat hij een echte kerel moet worden.
Het Colombia van de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw is geen pretje voor homoseksuelen, door het machismo en de heersende traditionele opvattingen over relaties en het huwelijk. Zijn homoseksualiteit zal niet worden geaccepteerd, weet Alejandro. Hij is bang voor de reactie van zijn omgeving, bang voor homofobie en discriminatie.
Voor hemzelf is zijn seksualiteit een ontdekkingsreis, een zoektocht naar zichzelf: “Liefde is een kleurenspectrum met zoveel subtiele tinten dat ik daardoor in verwarring raak met al mijn verlangens en behoeften.”
Geuzennaam
Het kost tijd om zijn homoseksualiteit onder ogen te zien en te accepteren. Schaamte en zelfhaat liggen op de loer: “Je bent pathetisch, betreurenswaardig, Alejandro. Een vieze nicht, en toch durf je eraan te denken om kinderen te krijgen? Pathetisch, Alejandro, gewoon belachelijk.”
De hoop om heteroseksueel te zijn blijkt ijdel. Er is geen ontkomen aan. Hij geniet van een mannenlichaam, de hardheid daarvan, de haren, de spieren. Hij ondergaat liever strelingen van een man dan van een vrouw. Hij kan dus weinig met de afwijzing door anderen, die “denken dat homoseksualiteit een soort kostuum is dat je aan- of uittrekt afhankelijk van je stemming”.
Alejandro’s zelfacceptatie betekent voor hem dat zijn droom van een gezin met kinderen en zelfs kleinkinderen nooit in vervulling zal gaan.
Op zoek naar liefde en lust deelt hij in de loop der jaren met tientallen mannen het bed. Soms is het vluchtige seks, soms is het echte liefde. Diverse mannen blijken getrouwd. Bij een enkeling heeft hij meer zelfvertrouwen en krijgt hij het gevoel dat ze ‘er mogen zijn’. Soms blijkt liefde niet genoeg en loopt de relatie stuk. Dat levert liefdesverdriet en tranen op. “Echte kerels huilen niet”, zei Alejandro’s vader. Maar dat doet hij dus wel en dat voelt als een overwinning op de machocultuur. De originele titel van het boek is Ser marica es para machos. Palacio gebruikt de term marica/nicht dus als geuzennaam.
Moedig boek
De vraag is hoe zijn familie zal reageren als hij eindelijk uit de kast komt. Een ontmoeting met een man in Nederland lijkt een levensveranderende gebeurtenis. Zou dit het land van melk en honing zijn voor homo’s? Je gunt het Alejandro zeker.
Palacio woont zelf al lange tijd in Nederland en schreef zijn verhaal omdat volgens hem “na 40 jaar strijd seksuele diversiteit een probleem blijft dat onbegrijpelijke reacties oproept”. Ook ziet hij “veel homoseksuelen die gevangen leven in hun angsten en dilemma’s”. Met dit boek hoopt hij seksuele diversiteit bespreekbaar te maken én de jongere generatie bewust te maken van de strijd die de oudere generatie heeft geleverd.
Nicht zijn is voor echte kerels is een moedig boek over een pijnlijk verhaal met een hoopvol einde.
Mario Palacio Jímenez, Nicht zijn is voor echte kerels, Uitgeverij U2pi, Den Haag, 2017, ISBN 9789087597320, 219 pag., €17,50, vertaling: Herbert Bos
Lees ook onze recensie van Aardbei en chocola en het nieuwsbericht Havana heropent homohotel
