Recensies boeken

Jaguar

14 februari 2024

Roemer Leushuis

De Colombiaanse schrijver Santiago Wills beschrijft op meesterlijke wijze de bloedige geschiedenis van zijn land

In Jaguar, de nog onvertaalde debuutroman van de Colombiaanse schrijver Santiago Wills (1988), liggen geweld en dood permanent op de loer. Het boek gaat over het leven van de paramilitaire commandant Martín Pardo en zijn half tamme jaguar Ronco.

Martín en Ronco hebben een sterke band, hoewel Ronco meestal alleen door de schaduwen van het tropische bos sluipt om plotseling toe te slaan wanneer hij een prooi binnen bereik heeft. “Hij drijft zijn hoektanden in de schedel van het reptiel. Hij voelt de doodsstrijd, het leven dat wegebt. Hij raakt opgewonden, slingert de romp van het dier heen en weer, geniet van de warmte die door zijn lichaam stroomt. Hij drukt zijn kaken opnieuw op elkaar en wacht op het einde. Hij hoort het gekraak. Hij ontspant zich wanneer er geen beweging meer is. Nu hoeft hij zijn aandacht niet meer te richten op het doden en kan hij in gedachten het begin van zijn jacht opnieuw beleven. Hij briest. In de verte hoort hij het gezang van toekomstige doden, stappen van laarzen die naderen en de zachte geluiden van een vrouw. Hij gaat liggen tussen de bloemen, schudt tussen zijn poten een bedje van granaatrode bloembladen op. Een andere hagedis observeert hem vanuit de schaduw. Hij sluit zijn ogen, likt zijn muil en rolt over zijn rug tot zijn gevlekte pels is bedekt met een laag modder.”

Foto van Wikicommons/Thomas Fuhrmann

Het van nature gewelddadige karakter van de jaguar Ronco wordt weerspiegeld in dat van zijn ‘baas’ Martín, die ook in staat is tot plotselinge uitbarstingen van hevig geweld. Martín brengt het grootste deel van zijn tijd door met het leiden van zijn groep paramilitairen en de uitputtende dagmarsen door het oerwoud. Daarbij wordt hij geplaagd door LSD-achtige visioenen van veelvormige monsters, die nog een extra dimensie geven aan de prachtige beschrijvingen van het oerwoud en de oorlog waarin de groep paramilitairen zich staande probeert te houden.

Insecten en kogels

Het verhaal van Martín wordt verteld vanuit de perspectieven van verschillende personages: Martín zelf, zijn jaguar Ronco, zijn vriendin Amalia, zijn broer Arturo, overigens ook paramilitair, en enkele vrouwelijke getuigen en slachtoffers. De jeugdherinneringen van Martín en Arturo en de geschiedenis van de binnenlandse oorlog in Colombia zijn knap vervlochten met de beschrijving van de dagelijkse worstelingen van de groep, die wordt getergd door de vochtige hitte, enorme insecten, giftige slangen en de kogels van de guerrillabeweging FARC.

Het boek is verdeeld in elf hoofdstukken. Elk hoofdstuk begint met de naam van het personage dat vertelt en de datum waarover het gaat. De creatieve, gevarieerde vertelstijl en de dialogen geven de roman kleur, maar eisen wel een zekere inspanning van de lezer. Zo worden de relatief korte fragmenten over het verleden soms bijna zonder context gepresenteerd, als plotselinge herinneringen, of in gesprekken over gebeurtenissen in het verleden. En wanneer Arturo spreekt over Martín, springt hij, soms binnen dezelfde alinea, over van de derde persoon over naar de tweede persoon: hij begint tegen Martín te spreken.

Dankzij deze opzet begint de lezer langzaam het verhaal van Martín en het conflict in Colombia te reconstrueren. Tijdens La Violencia, de binnenlandse oorlog tussen conservatieven en liberalen die woedde van ongeveer 1920 tot 1960, is de liberale familie van Martín en Arturo gevlucht voor het geweld van de conservatieven en neergestreken in het Colombiaanse departement Cundinamarca. Daar zijn Martín en zijn broer opgegroeid.

Gonzalo Rodríguez Gacha, alias El Mexicano. Foto van DEA/Wikicommons

Martín had kunnen gaan studeren, maar laat zich door zijn broer Arturo overtuigen om bij de paramilitairen te gaan. Arturo maakt dan al deel uit van de groep van Gonzalo Rodríguez Gacha, alias El Mexicano, drugsbaas, paramilitair en medeoprichter van het Kartel van Medellín (1947-1989), een historisch personage.

Helden en schurken

In de loop van het boek vormt de lezer zich een steeds duidelijker beeld van wat geweest is, maar krijgt ook een onheilspellend voorgevoel van wat komen gaat. De manier waarop de inkijkjes in het verleden en de andere verhalen worden gepresenteerd zorgt dat de lezer dezelfde sensatie krijgt als iemand die zich midden in een gecompliceerd, ondoorzichtig conflict bevindt: het gevoel geen orde te kunnen scheppen in een realiteit die té ingewikkeld is om zich er een eenduidig beeld van te vormen.

Santiago Wills

Santiago Wills is naast schrijver ook journalist en universitair docent journalistiek bij de Universidad de los Andes in Bogotá. Hij schrijft in verschillende Colombiaanse en internationale media, zoals The Atlantic en daarmee heeft hij prestigieuze prijzen voor journalistiek gewonnen, waaronder tweemaal de Colombiaanse prijs voor journalistiek Premio Simón Bolívar.

Zijn eerste roman Jaguar is zowel in Colombia als internationaal positief ontvangen. In een interview over Jaguar met de Colombiaanse krant El País zei Wills: “Het Colombia van vandaag verschilt in diverse, onrustbarende opzichten niet veel van het Colombia van 50 of 100 jaar geleden. Natuurlijk zijn er belangrijke veranderingen, maar kwesties als de verdeling van het landbezit en sociale ongelijkheid hebben we nooit opgelost en we zijn gewend geraakt aan bepaalde vormen van geweld. En zolang we niet begrijpen dat we niet in een oorlog met allemaal monsters zitten, dat het niet simpel een oorlog is tussen alleen helden en schurken, zullen er groepen zijn die blijven roepen dat de anderen moeten worden uitgeroeid. Bij die anderen horen dan vaak ook niet-menselijke wezens.”

Santiago Wills, Jaguar, Penguin Random House Grupo Editorial, 2022, Bogotá, ISBN 9789585581821, 211 pagina’s, te koop op bol.com en amazon.nl als e-book voor € 8,99

Gerelateerde berichten

Een beetje geluk

Een beetje geluk

De roman Een beetje geluk van de Argentijnse schrijver Claudia Piñeiro verscheen al in 2016 in het Nederlands, toen onder de titel De goedheid van vreemden, en is nu opnieuw uitgebracht. Het boek vertelt het ontroerende verhaal van een vrouw die na vele jaren terugkeert naar het land en de stad waar ze vandaan kwam. Zal men haar nog herkennen? En meer in het bijzonder: zal die ene persoon haar herkennen?

Lees meer
Het mensenschip

Het mensenschip

‘Brazil is not for beginners’ was een uitspraak van componist en muzikant Tom Jobim die niet uit de lucht kwam vallen. Ook het werk van de Braziliaanse schrijver Autran Dourado heeft voor de onbevangen lezer een gewenningsperiode nodig om er ten volle van te kunnen genieten. Dat geldt zeker voor zijn roman Het mensenschip, dat verscheen in 1961 (A barca dos homens)en nu is vertaald in het Nederlands. Zijn schrijfstijl is wervelend en veelkleurig – hij wordt geschaard onder de barokke literatuur – en de gemeenschap die hij beschrijft is veel complexer dan de schijn doet vermoeden. Even inkomen dus, daarna ontvouwt zich een meesterwerk.

Lees meer
agsdix-null

Politiek & Maatschappij

agsdix-null

Kunst & Cultuur

agsdix-null

Vrije tijd & Toerisme

agsdix-null

Economie & Ondernemen

agsdix-null

Milieu en Natuur

agsdix-null

Onderzoek & Wetenschap

Blijf op de hoogte

Adverteren op onze website?

Dat kan! Tegen een scherp tarief plaatsen wij uw advertentie.

Ontvang onze nieuwsbrief

Schrijf u in en ontvang onze digitale nieuwsbrief met een overzicht van onze nieuwe artikelen.

Volg ons op social media

Wees als eerste op de hoogte van nieuwe artikelen en deel artikelen met uw netwerk.

Share This