Spannende true crime van Robert Mazur over Colombiaanse drugsmilieu
Er zijn nogal wat DEA-agenten, informanten en undercover-agenten die in de frontlijn van de war on drugs hebben gestaan en daarover een boek hebben geschreven of hebben laten schrijven. Het is een interessant en spannend onderwerp en dergelijke verhalen kunnen meestal rekenen op flink wat aandacht en goede verkoopcijfers.
Sommige van die boeken zijn ook in het Nederlands vertaald, zoals het verhaal van de ‘Narcos’-agenten Murphy en Peña (Manhunters: onze jacht op Pablo Escobar) en De rechterhand van de duivel. De ondergang van het Cali-kartel , de grootste concurrent van Pablo Escobar van William Rempel over Jorge Salcedo, de veiligheidsman van de broers Rodríguez Orejuela van het Cali-kartel, die voor de tegenpartij ging werken. Andere boeken hebben de Nederlandse markt niet gehaald.
Mazur is een DEA-agent die wordt ingezet om te infiltreren in het netwerk van de grote witwassers van drugsgeld in Panama, Cali en Florida. Ze werken allemaal samen met het drugskartel van de broers Rodríguez Orejuela uit Cali. Eerder schreef Mazur het boek De Infiltrant, dat ging over zijn ervaringen als infiltrant in het witwas-circuit van het kartel van Medellín van Pablo Escobar.
Honderden namen
Mazur schreef weer een boek: De verrader. Undercover bij het meedogenloze Cali-drugskartel. Ik moet meteen zeggen dat ik maar moeilijk door dit boek van Mazur heen kon komen. Dat is niet omdat het geen belangwekkend onderwerp zou zijn, maar de verhalen over witwasconstructies, ontmoetingen met bankiers, witwassers, koeriers en andere betrokkenen en de gesprekken in restaurants over financiële zaken is wat mij betreft minder aansprekend dan de verhalen van de agenten of socios die zelf dagelijks in contact stonden met grote drugsbazen als Pablo Escobar of Gilberto Rodríguez. Die laatste, de leider van het in de jaren tachtig en negentig zeer succesvolle Kartel van Cali, is overigens op 31 mei jongstleden in een Amerikaanse gevangenis een natuurlijke dood gestorven.
Maar terug naar Mazur. De opzet van zijn verhaal volgt een beproefd en misschien wat voorspelbaar recept. De hoofdpersoon is ethisch verantwoord, heeft het hart op de juiste plaats en is de held van zijn eigen verhaal. Met nogal wat literaire middelen als dialoogjes en flashbacks moet de lezer verder meegetrokken worden in het plot. Hoogstaande Amerikaanse literaire non-fictie derhalve. Aan het einde van elk hoofdstuk heeft de schrijver voor een cliffhanger gezorgd. Dat is misschien niet echt nodig, want de echt geïnteresseerde leest toch wel door, zou ik Mazur willen zeggen.
Je moet dan wel door heel wat informatie over internationaal geldverkeer, het beleid van banken en financiële instellingen, informatie over schimmige regels en bureaucratie en vooral, over ruzies tussen Amerikaanse law enforcement agencies heen bijten, en daar moet je maar net interesse voor hebben. Maar het grootste minpunt is dat je helemaal gek wordt van de honderden namen die worden genoemd: witwassers, drugshandelaren, hun familie, hun vrienden, de agenten, de vrienden van de agenten, de families van de agenten, je raakt snel de draad kwijt.
Foute bankiers
En toch is de kwestie van de witwasserij van drugsheld een zeer belangrijk, misschien wel hét belangrijkste onderdeel in de hele keten van de drugsbranche. Het produceren van de drugs, het aan de man brengen van de drugs, oké, daar gaat veel geld in om. Maar het verdiende geld onderbrengen in het legale financiële systeem, dat is echt dik verdienen. Mazur noemt enkele cijfers (geen miljarden maar biljoenen dollars per jaar) die je je nauwelijks kunt voorstellen, maar het meest schandalige cijfer is nog wel dat volgens hem hooguit 2 procent (elders noemt hij ook 1 procent) van al die biljoenen aan zwart geld ook daadwerkelijk in beslag worden genomen en waarvoor de eigenaren op een of andere manier beboet worden. Je kunt je dus wel een voorstelling maken van hoeveel foute bankiers en zakenlieden vrijuit gaan en onbestraft steenrijk worden in deze meest lucratieve ‘schakel’ van de hele drugsbusiness.
De motivatie van Mazur om zijn leven op het spel te zetten als infiltrant tussen de ‘haaien’ van de witwas-industrie verwoordt hij zelf als volgt: “Er is een heel belangrijke reden waarom overheden 99 procent van het criminele geld nooit zien. Het is geen ongelukje en het is niet omdat mensen misleid worden door de maffia’s als ze hun geld witwassen. De ‘olifant’ is het grootschalig zakendoen van honderden en waarschijnlijk duizenden bankiers bij de grootste internationale banken van de wereld, waarbij ze biljoenen witwassen voor de maffia’s, en daarmee beheersen ze talloze landen en de levens van vijfennegentig procent van de mensen op deze planeet. Dat is hun verdienmodel – dat is wat ze doen. Dit is mijn laatste kans om de ogen van de wereld te openen voor deze realiteit.”
Mazur is een dappere DEA-agent die goed werk verricht en er met gevaar voor eigen leven in slaagt een aantal drugshandelaren en geldwitwassers een paar jaar in de gevangenis te krijgen. Tegelijk weet hij dat zijn werk een druppel op een gloeiende plaat is. Wat ik daarom maar niet begrijp is waarom hij zich niet eens afvraagt of het ook niet anders kan. Ik zou toch graag eens een boek lezen van een DEA-agent die op de laatste bladzijde eindelijk zelf ook tot de enige mogelijke conclusie komt: de hele war on drugs is een grote mislukking en eigenlijk zou iedereen die ermee te maken heeft en zeker diegene die de oorlog zijn begonnen zelf ter verantwoording moeten worden geroepen. Het is inmiddels wel duidelijk dat al die honderdduizenden doden die de drugsoorlog heeft gekost de oplossing voor het drugsvraagstuk geen steek dichterbij heeft gebracht en alleen maar ellende heeft opgeleverd. De conclusie moet dan ook zijn dat ze zelf mee hebben gewerkt aan die gigantische mislukking.
Haastklus
Toevallig las ik deze week een paar van de conclusies uit het Eindrapport van de Commissie van de Waarheid die het Colombiaanse conflict heeft onderzocht. Heel interessant was wat daar wordt geschreven over die war on drugs die Colombia is opgedrongen door de internationale gemeenschap, in het bijzonder door de Verenigde Staten. Ik citeer: “Dat geweld hangt voor een aanzienlijk deel samen met de handel in drugs. De war on drugs, die Colombia jarenlang samen met de VS voerde tegen machtige drugshandelaren, heeft enkel geleid tot meer geweld. De vraag naar Colombiaanse cocaïne is groter dan ooit. Te lang vernietigde de Colombiaanse regering met vergif de cocavelden van boeren die produceerden voor de guerrilla of drugsbendes. Lokale boeren die weinig andere keus hadden, werden door de staat tot vijand gemaakt, concludeert de commissie. Zij pleit voor een regulering van de drugsmarkt en het bieden van werkelijke alternatieven aan boeren.”
Tenslotte nog een paar opmerkingen over de publicatie zelf. De vertaling is niet best, er is weinig kennis van Spaanse termen (Bloque de buscéda in plaats van Bloque de Búsqueda voor de elitegroep van de politie die jacht maakte op Pablo Escobar), dingen die je gewoon in Google zou kunnen checken. De vertaling en uitgave lijken daarom ook een haastklus te zijn geweest, dus het is misschien beter om het boek in het Engels te lezen.
Robert Mazur, Undercover bij het meedogenloze Cali-drugskartel, Xander Uitgevers, Haarlem, 2022, ISBN 9789401617826, 368 pag., €22,99, vertaling: Joost Zwart
Lees ook onze recensie van Ik was de vrouw van Pablo Escobar
