De bestraffende verbodsoorlog tegen drugs hielp de rampzalige burgeroorlog in Colombia te verlengen. Dit heeft de waarheidscommissie van het land vastgesteld, in een historisch rapport dat dinsdag werd gepubliceerd als onderdeel van een poging om de rauwe wonden van het conflict te helen.
Het rapport, getiteld “Er is een toekomst als er waarheid is”, is het eerste deel van een studie die is samengesteld door de commissie die werd gevormd als onderdeel van een historisch vredesakkoord uit 2016 met de linkse rebellen van de Revolutionaire Strijdkrachten van Colombia (Farc).
Die deal maakte formeel een einde aan vijf decennia van burgeroorlog, waarbij meer dan 260.000 mensen omkwamen en zeven miljoen mensen uit hun huizen werden verdreven. Andere linkse rebellengroepen, aan de staat gelieerde paramilitairen en Colombia’s veiligheidstroepen droegen bij aan het bloedvergieten, waarbij aan alle kanten wreedheden werden begaan.
Het geweld heeft alle sectoren van de Colombiaanse samenleving getroffen – van politieke en zakelijke elites tot boeren op het platteland – met drugsgeld dat opstandelingen, paramilitairen en corrupte politici financiert. De armste boeren zijn vaak gedwongen – economisch of met de loop van een geweer – om coca te verbouwen.
Maar het rapport stelde vast dat “de vereniging van de belangen van de Verenigde Staten en Colombia leidde tot de bouw van Plan Colombia”, een enorm militair hulpprogramma van meerdere miljarden dollars dat begon in 2000, “waarin de antiterreurbestrijding, de antiterroristische en anti-narcoticaprogramma’s met de oorlog tegen narcoterrorisme”.
Het rapport stelde vast dat een “substantiële verandering in het drugsbeleid” moet worden doorgevoerd en dat een overgang “naar de regulering van drugsmarkten” moet volgen, terwijl ook een deel van de schuld bij de VS wordt gelegd, die de strijdkrachten van Colombia tijdens de oorlog financierde.
“We kunnen de dag waarop ‘vrede een plicht en een verplicht recht is’, zoals verwoord in onze grondwet, niet uitstellen, zoals we deden na miljoenen slachtoffers”, zei Francisco de Roux, de voorzitter van de waarheidscommissie tijdens een ceremonie in hoofdstad Bogotá.
Het rapport riep op tot grote veranderingen in het leger en de politie van Colombia, die de afgelopen twee decennia meer dan $ 8 miljard van de VS hebben ontvangen. Het zei dat de doelstellingen van het leger opnieuw moeten worden geëvalueerd en dat alle mensenrechtenschendingen door veiligheidstroepen moeten worden berecht door civiele rechtbanken in plaats van onder het militaire rechtssysteem te vallen.
Het rapport deed ook beleidsaanbevelingen die zouden kunnen worden opgepikt door de nieuwe regering van verkozen president Gustavo Petro, waaronder de hervorming van de strijdkrachten, de oprichting van een ministerie voor verzoening en de bescherming van mensenrechtenverdedigers tegen politiek geweld.
Petro – het eerste linkse staatshoofd ooit in Colombia – zal op 7 augustus aantreden. Hij was in zijn jeugd een guerrillastrijder bij de M-19-militie en is een groot voorstander van het vredesproces met de Farc.
