Vijftig jaar geleden, op 11 september 1973, maakten de militairen, daartoe opgeroepen door de centrumrechtse oppositie, een eind aan de Chileense democratische weg naar het socialisme van president Salvador Allende. Er volgde een zeventien jaar durende dictatuur van generaal Pinochet, met harde repressie. Ook werd een neoliberaal economisch model opgelegd, dat leidde tot extreme ongelijkheid. Ongeveer een kwart miljoen Chilenen vluchtten naar het buitenland. Ruim tweeduizend van hen kwamen in Nederland terecht.
De gebeurtenissen in Chili maakten overal grote indruk, vooral omdat Chili onder Allende een land van hoop was geweest. Hier werd gewerkt aan een rechtvaardiger samenleving. Mede daardoor was de internationale solidariteit met de Chileense strijd tegen de dictatuur groot, ook in Nederland. Daarbij werkten Nederlanders zoveel mogelijk samen met Chileense politieke vluchtelingen.
De gevolgen van de dictatuur zijn in Chili nog steeds voelbaar. Een deel van de ernstige mensenrechtenschendingen is nog steeds niet opgehelderd en bestraft. Ondanks een aantal bijstellingen in sociale richting, staat het neoliberale model nog steeds overeind. De Chileense democratie wordt bedreigd door een nieuwe extreemrechtse partij, waarvan José Antonio Kast, een bewonderaar van Pinochet, eind 2021 bijna de presidentsverkiezingen won.
In Chili en veel andere landen wordt de vijftigste verjaardag van de staatsgreep herdacht met bijeenkomsten en activiteiten. Dat is ook in Nederland het geval. Hieronder een overzicht van de activiteiten in Nederland.
Zaterdag 2 september Amsterdam. CHILE 50 años 1973-2023, Memoria Presente
Muziek, poëzie, dans, foto’s, schilderijen, activiteiten voor kinderen, documentaire tentoonstelling, Chileens eten. Met medewerking van: Santo Remedio, Fusión Andina (uit Chili), Entre los Arcos, Takuri, Carpe Diem, Kuriche en País de Sacrificio.
Organisatie: Comunidad Memoria Chilena Paises Bajos.
Plaats: Plantage Dok, Plantage Doklaan 8, 1018 CM Amsterdam, 13.00 tot 23.00 uur.
Donderdag 7 september Leiden. Lezing over jongeren en autoritarisme in Chili
Lezing van Camila Jara Ibarra (Universiteit Diego Portales Santiago): Attitudes and perceptions about authoritarianism under the new generations in Chile.
Huizinga Building, Doelensteeg16, 2311 VL Leiden. 16.30-18.00 uur
Tevoren aanmelden bij: d.fazzi@hum.leidenuniv.nl.
Vrijdag 8 september Rotterdam. Concert Amankay
Concert van de Chileens-Nederlandse muziekgroep Amankay.
Plaats: Matrix, Mauritsstraat 16, 3012 CJ Rotterdam. 20.30 uur. Toegang € 20,00.
Meer info en kaartverkoop: https://www.matrixrotterdam.nl/event/amankay-matrix
Zaterdag 9 september Amsterdam. Concert Amankay
16.00 programma met documentaire, dichtkunst en muziek rond de publicatie van Muziek in ballingschap. Música en Exilio van Patricio Wong.
20.15 Amankay speelt en zingt in het programma ‘Muziek in ballingschap’ liederen en instrumentale stukken die zijn ontwikkeld in bijna vijftig jaar samenwerking.
Plaats: Studio 150 Bethlehemkerk. Zwanenplein 34-36, 1021 CM Amsterdam-Noord. Toegang: € 15,00.
Meer info en kaartverkoop: info@organisatiewinkel.nl
Zaterdag 9 september Amsterdam. Chili 50 jaar geleden. Opstand en staatsgreep
Herdenkingsbijeenkomst met sprekers, discussie, internationale maaltijd en muziek: Verónica Castro uit Chili en de groep Carpe Diem.
Tijd: 16.00 uur. Organisatie: Rode Morgen. Plaats: Huis van de Wijk/Huize Lydia, Roelof Hartplein 2a, 1071 TT Amsterdam, tel. 020-6629497.
Zaterdag 9 september Amsterdam. Gira de los Sueños (Tocht van de dromen)
Muziekgroep Fusión Andina (uit Osorno in Chili).
Plaats: Gemeenschapscentrum, Pieter Nieuwlandstraat 93, Amsterdam.
17.00 uur: deuren open. 18.00: Chileense maaltijd. 18.30: Film Relatos Williche.
Daarna muziek.
Zondag 10 september Amsterdam. A 50 años del golpe a Salvador Allende. Boekpresentatie en film.
15.00 uur: Presentatie van tweetalig boek Recuerdos (Herinneringen) van de Chileense schrijver Renato Vargas over zijn ervaringen tijdens de staatsgreep in Noord-Chili.
16.30 uur: Renato Vargas signeert zijn boek.
17.00 uur: Film El tren de la cultura de Salvador Allende. Een documentaire uit februari 1971 toen een trein met een aanbod aan cultuur verschillende plaatsen ten zuiden van Santiago aandeed waar mensen weinig toegang tot cultuur hadden.
Organisatie en Plaats: Casa Migrante, Van Ostadestraat 268, 1073 TV Amsterdam, tel. 020-6844803.
Maandag 11 september Amsterdam. Herdenking bij Allende-monument.
Sprekers: Peter Gelauff namens de Nederlandse solidariteitsbeweging, een spreker namens de organisatoren. Muziek van Verónica Castro en de groepen Kuriche, Fusión Andina en Carpe Diem en gedichten van Juan Heinsohn.
Plaats: Salvador Allendelaan (in het Sloterpark), Amsterdam Nieuw-West. Bereikbaar via tram 7 (halte Sloterpark en dan nog een stukje lopen). Tijd: 17.45 uur, plaats vanaf 17.15 uur vrij voor publiek.
Maandag 11 september Breda. Herdenking 50e verjaardag van staatsgreep
Sprekers: Pablo Isla Monsalve (Chileens docent Universiteit Leiden) over Allende, de staatsgreep, de dictatuur en het huidige Chili, en Jan de Kievid (ex-coördinator Chili Komitee Nederland) over de (Nederlandse) Chili-solidariteitsbeweging. Chileense muziek en hapjes. Plaats: Mondiaal Centrum Breda. Roland Holststraat 71 Breda. 19.30 uur.
Info: jkalkar@casema.nl. Aanmelden bij: gastvrouw@mondiaalcentrumbreda.nl
Dinsdag 12 september Voorburg. El derecho de vivir. Concierto de guitarra clásica
Concert van Chileense gitarist Carlos Cid Retamal als eerbetoon aan de bij de staatsgreep in 1973 vermoorde musicus Victor Jara.
Organisatie: Chileense ambassade in Nederland en Asociación Hispánica de La Haya.
Plaats: Koningskerk, Bruijnings Ingenhoeslaan 4, Voorburg. 19.30 uur
RSVP: 8 de septiembre de 2023 al correo chile.holanda@minrel.gob.cl
Woensdag 13 september televisie. Herinneringen aan Chili–50 jaar na Salvador Allende
Televisieprogramma Andere Tijden, NPO 2.
Met interviews met o.a. Jan Pronk, Juan Heinsohn en Rafael Saitua.
Zaterdag 16 en zondag 17 september Amsterdam. Minifestival Chili-Nederland-Chili. 50 jaar culturele en muzikale betrekkingen
Zaterdag 14.00 uur. Opening van tentoonstelling door Ana Maria Fernández, voormalig cultureel attaché van Chili, met werk van Chileense kunstenaars van Muro Sur, Juan Heinsohn, Ricardo Cuadros en documentaire ‘Mama Calle’ van Arjanne Laan. Aandacht voor de publicatie van tweetalig boek Muziek in ballingschap. Música en Exilio van Patricio Wang. Dit doorlopend gratis programma wordt afgesloten met gesprek, ontmoeting, drankjes en hapjes.
Zaterdag 20.15 uur: Concert ‘Van Bach tot Andriessen’, Verrassende combinaties van traditionele en moderne instrumenten, van folklore tot hedendaags en van Bach tot Andriessen. Samenwerking van Nederlandse en Chileense musici met: Gerard Bouwhuis en Heleen Hulst (Nieuw Amsterdams Peil) met gasten Patricio Wang en Winanda van Vliet.
Zondag 14.00 uur. Kerk open voor expositie van Chileens-Nederlandse kunstenaars en (nogmaals) boekpresentatie van Muziek in ballingschap. Música en Exilio van Patricio Wang.
15.00 uur: Optreden van Chileense singer-songwriter Maurino. Aansluitend een concert van Amankay met het programma ‘Muziek in ballingschap’.
Plaats: Posthoornkerk, Haarlemmerstraat 124-126, 1013 EX Amsterdam, tel. 20-5200090.
Toegang gratis, behalve voor concerten op zaterdagavond en zondagmiddag, elk € 15,00
Kaarten bestellen via: Minifestival Muziek en Beeldende Kunst: Chili – Nederland – Chili -Stadsherstel Amsterdam.
Zondag 17 september Rotterdam. Concert Canto General
Tekst van Chileense dichter en Nobelprijswinnaar Pablo Neruda, op muziek gezet door de Griekse componist Mikis Theodorakis. Het Nieuwe Koor (HeNK) uit Rotterdam onder leiding van Maud Meilof, met pianiste Caecilia Boschman, contra-alt Nelly Todorovam en bariton Wilbert van Es.
Plaats: Podium Grounds, Pieter de Hoochweg 125, Rotterdam. 14.00-17.00 uur
Organisatie: Chileense Gemeenschap in Rotterdam, Stichting Zona Franca, Het Nieuwe Koor en Podium Grounds. Info: Juan Heinsohn Huala: info@zonafranca.nl. Toegang: € 16,00. Kaarten bestellen: Canto General: Chili 50 Jaar in Rotterdam Tickets (stager.co)
