De Cubaanse regering is voorstander van een nieuwe gezinscode die de deur zou openen naar het homohuwelijk en de rechten van vrouwen zou versterken, maar experts vrezen dat een aanstaand referendum mogelijk onvoldoende steun ervoor zal opleveren.
De lauwe steun voor de hervormingen, die botsen met de diepgewortelde ‘machista’-cultuur van het eiland, dreigt door de staat gesteunde aanhangers een nederlaag toe te brengen te midden van een regeringspoging om een open en eerlijk debat aan te moedigen.
De voorgestelde code van 100 pagina’s, die wordt bekeken tijdens bijeenkomsten in gemeentehuizen in heel Cuba, omvat een reeks nieuwe regels over gezinsgedrag. Het herziet verschillende wetten uit 1975 uit de tijd van de voormalige Cubaanse president Fidel Castro.
Castro erkende in 2010 de vervolging van homo’s op het eiland, die kort na zijn revolutie van 1959 werden opgepakt en in dwangarbeidskampen werden geplaatst. Castro nam persoonlijke verantwoordelijkheid en noemde het een “groot onrecht”.
De nieuwe code zou het homohuwelijk legaliseren, dergelijke paren toestaan kinderen te adopteren, de rechten van vrouwen verdubbelen en een gelijke verdeling van huishoudelijke verantwoordelijkheden bevorderen. Het voegt ook nieuwigheden toe als huwelijkse voorwaarden en begeleide zwangerschap.
Ouders zouden “verantwoordelijkheid” hebben in plaats van “voogdij” over kinderen, en zouden “respect moeten hebben voor de waardigheid en fysieke en mentale integriteit van kinderen en adolescenten”.
De code stelt herhaaldelijk dat ouders en rechtbanken volwassen nakomelingen meer zeggenschap moeten geven over hun leven. Maar de uitslag van de referendumstemming, die ergens dit najaar gepland staat, is verre van zeker.
De Cubaanse rooms-katholieke kerk heeft uitgehaald tegen het homohuwelijk en zegt dat het voorstel doorspekt is met “genderideologie” die het ouderlijk gezag bedreigt en zou leiden tot “indoctrinatie van kinderen op scholen zonder toestemming van de ouders”.
Het dagblad van de Communistische Partij, Granma, berichtte medio maart over een bijeenkomst op hoog niveau waar de organisatoren zeiden dat slechts 54 procent van de deelnemers hun steun voor de nieuwe code had uitgesproken.
Bert Hoffman, een Latijns-Amerika-expert bij het Duitse Instituut voor Globale en Gebiedsstudies, zei dat de code misschien wel de meest vooruitstrevende in Latijns-Amerika is op het gebied van gender- en generatierechten. Maar de tekst is grotendeels samengesteld door staatsautoriteiten in plaats van een basisbeweging te zijn, voegde Hoffman eraan toe.
“Alle verkiezingen, alle referenda, stonden onder leiding van de Communistische Partij of het leiderschap van Fidel Castro, en de uitkomst was altijd een gegeven, en nu voor de eerste keer is de uitkomst onzeker”, zei Hoffman.
Voorstanders stellen dat de 46.000 buurtbijeenkomsten die tot nu toe over dit onderwerp zijn gehouden, een model van democratisch proces vormen. “Mensen hebben de mogelijkheid om hun twijfels of zorgen te uiten”, zei bewoner Rafael Ortega, die eerder dit jaar een bijeenkomst bijwoonde in de wijk Diez de Octobre in Havana. “Ik beschouw dit als een zeer democratische zaak.”
De code weerspiegelt de groeiende invloed van vrouwen op het eiland, waar ze in toenemende mate vertegenwoordigd zijn in politiek leiderschap, aldus experts. Volgens overheidsstatistieken leiden vrouwen nu al bijna de helft van de Cubaanse huishoudens en vormen ze meer dan 60 procent van de Cubaanse professionals.
