Brazilië heeft afgelopen dinsdag 16 uitgehongerde leden van de Yanomami-stam overgevlogen om dringende behandeling te krijgen, nadat de regering een medische noodsituatie had afgekondigd. De inheemse bevolking leeft in een reservaat in de noordelijke deelstaat Roraima in Brazilië.
President Luiz Inácio Lula da Silva heeft zijn voorganger, de extreemrechtse Jair Bolsonaro, beschuldigd van genocide tegen de regenwoudstam. De regering riep een medische noodsituatie uit nadat honderden Yanomami-kinderen stierven door ondervoeding. De doden houden verband met waterverontreiniging, veroorzaakt door mijnbouw en houtkap in het dichtbeboste gebied waar voedselonzekerheid wijdverbreid is.
Afgelopen zaterdag bezocht president Lula Roraima, dat grenst aan Venezuela en Guyana, na berichten over ernstige ondervoeding onder Yanomami-kinderen en zei dat hij “geschokt” was door wat hij aantrof. “Meer dan een humanitaire crisis, wat ik in Roraima zag, was genocide: een misdaad met voorbedachten rade tegen de Yanomami, gepleegd door een regering die ongevoelig is voor lijden”, zei hij later. “Ik kwam hier om te zeggen dat we onze inheemse bevolking als mensen gaan behandelen.”
In het Yanomami-reservaat wonen naar schatting 28.000 inheemse mensen. Ze jagen, beoefenen kleinschalige slash-and-burn-landbouw en leven in kleine, verspreide, semipermanente dorpen. In zijn vier jaar aan de macht heeft Bolsonaro vaak kritiek geuit op de omvang van de inheemse reservaten en beloofde hij sommige ervan open te stellen voor landbouw en mijnbouw. Zijn regering verzwakte de bescherming van het milieu en critici zeiden dat zijn retoriek illegale activiteiten in de regio aanmoedigde.
Vandaag de dag opereren naar schatting zo’n 20.000 illegale mijnwerkers in het Yanomami-reservaat, dat rijk is aan goud, diamanten en mineralen. In 2021 openden mijnwerkers in het gebied het vuur op de Yanomami met automatische wapens. De nieuwe regering van Lula zegt dat de afgelopen jaren meer dan 500 inheemse kinderen zijn omgekomen door drinkwater dat is verontreinigd met kwik, dat rechtstreeks verband houdt met illegale goudwinning. Lula werd op 1 januari beëdigd als president, nadat hij Jair Bolsonaro nipt had verslagen, en de Braziliaanse samenleving is diep gepolariseerd.
Sonia Guajajara, de minister van Inheemse Volkeren, zei: “We moeten de vorige regering verantwoordelijk houden voor het toestaan dat deze situatie zo verslechtert dat we volwassenen vinden die wegen als kinderen, en kinderen die tot vel over been zijn gereduceerd.” De minister van Binnenlandse Zaken, Flavio Dino, beschuldigde de vorige regering er ook van de inheemse gemeenschap in de steek te laten en beloofde een onderzoek. Naast het overvliegen van enkele van de ernstigst zieke leden van de stam, kondigden de Braziliaanse autoriteiten aan dat het ministerie van Volksgezondheid een veldhospitaal zou opzetten en voorraden en gezondheidswerkers naar het gebied zou sturen.
Andre Siqueira, een specialist in tropische geneeskunde die momenteel in de Roraima-regio werkt, vertelde de BBC dat hij gevallen van ernstige ondervoeding had gezien bij hele inheemse families en zei dat de situatie “catastrofaal” en “rampzalig” was. Hij zei dat de Yanomami niet de enige stam was die hun bestaan ernstig bedreigd zag. Hij was getuige geweest van “soortgelijke situaties van gebrek aan hulp en zorg” in andere inheemse gebieden. “Dit is iets dat dringend moet worden aangepakt, omdat onze menselijkheid ervan afhangt”, aldus Siqueira.
