Vier jaar geleden tekende de bijzondere gemeente Bonaire een Bestuursakkoord met politiek Den Haag. Welzijn en welvaart werden er beloofd. Maar er is weinig vooruitgang geboekt, omdat ambtenaren voortdurend bezig zijn ‘elkaar tegen te werken’, vertellen betrokkenen.
Bij het aantreden van staatssecretaris Raymond Knops (Koninkrijksrelaties, CDA) in 2018 vielen er zelfs dreigende woorden: Caribische gemeenten die niet zouden meewerken met de Nederlandse regering, kregen voortaan minder voor het zeggen. “More for more, less for less.”
De slechte wegen opknappen, meer betaalbaar en gezond eten, meer sociale huurwoningen, meer werk en inkomen en ontwikkeling van landbouw, veeteelt en visserij. Het zijn wensen die al langer zijn geuit door de politiek op Bonaire, maar die niet worden gerealiseerd. Veel inwoners kijken dan ook naar politiek Den Haag voor oplossingen.
Dat kan allemaal, vond het toenmalige kabinet Rutte III, als de staatssecretaris meer regie krijgt op het eiland. Knops wilde daartoe zelfs gemeentetaken naar zich toe trekken.
Maar bij sommige politici op Bonaire heerste vooral angst en wantrouwen richting politiek Den Haag. Want 400 kilometer verderop werden op Sint-Eustatius alle raadsleden en bestuurders uit hun functie gezet vanwege onder andere ‘wanbestuur’ en ‘wetteloosheid’. Een batterij ambtenaren die vanuit Den Haag naar Kralendijk gestuurd wordt, verbetert de samenwerking niet.
Het speciaal opgerichte Programmabureau op het eiland blijkt een duiventil te zijn “door heel veel frustraties”, vertellen ingewijden. Ambtenaren van de verschillende ministeries en de gemeente moeten nauwer samenwerken, maar zouden “vooral bezig zijn elkaar tegen te werken”. Zeker vier belangrijke ambtenaren pakten hun spullen en vertrokken.
Ook inwoners merken de gevolgen van het getouwtrek. Zo komt de renovatie van wegen nauwelijks op gang, omdat ambtenaren meer bezig zijn met de organisatie en communicatie. Een voortgangsrapport van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties bevestigt dat beeld: slechts 10 procent van de projecten is afgerond, mede door de coronapandemie.
Wel zijn er 120 sociale huurwoningen gebouwd, maar dat is lang niet genoeg. Intussen stijgen de huurprijzen op het eiland door nieuwkomers, vooral uit Nederland.
Toch zijn niet alle voorgenomen projecten uit het Bestuursakkoord mislukt. Zo is de kinderopvang voor ouders goedkoper geworden en de digitale bereikbaarheid van de lokale overheid verbeterd.
Het huidige Bestuursakkoord loopt eind dit jaar af. Hopelijk kan de nieuwe verantwoordelijke staatssecretaris de frustraties tussen Kralendijk en Den Haag wegnemen. Opvolger van Raymond Knops in het nieuwe kabinet-Rutte IV is Alexandra van Huffelen, in het vorige kabinet verantwoordelijk voor de afhandeling van de Toeslagenaffaire bij de Nederlandse belastingdienst.
