Aangrijpende novelle van de Argentijn Mauro Libertella
Vroeg of laat besef je je dat je ouders niet het eeuwige leven hebben. Zonder hen ben je niet langer iemands kind. In het non-fictiewerk Mijn begraven boek beschrijft de Argentijnse schrijver en journalist Mauro Libertella (1983) het overlijden van zijn vader en de periode die daaraan voorafgaat.
Mauro’s vader Héctor Libertella (1945-2006) is niet zomaar iemand: als cultschrijver is hij bekend in Argentinië en heel Latijns-Amerika, bekroond met literaire prijzen. Maar alcoholisme werpt een donkere schaduw over het leven van het gezin Libertella. Wat is de waarde van deze culturele en maatschappelijke status, gezien de persoonlijke tragiek erachter schuilgaat?
In 2013 debuteert Mauro met deze novelle, Mi libro enterrado. Je kunt het een therapeutische verwerking noemen van een tragisch leven en een naderende dood. Vader Libertella sterft thuis tussen zijn eigen boeken, nadat het gezin haar portie ellende heeft gehad. Mauro is dan 23 jaar: “Hij had op zijn drieëntwintigste zijn eerste roman, ik had op mijn drieëntwintigste zijn dood.”
Lege flessen en volle asbakken
Zo succesvol als Libertella senior op literair vlak is, zo’n puinhoop maakt hij ervan in zijn privéleven. Wanneer Mauro twaalf jaar is, begrijpt hij dat zijn vader verslaafd is aan drank. De situatie blijkt hopeloos en niet lang daarna scheiden zijn ouders. Vader zoekt verder toevlucht in de alcohol en sluit zich in huis op om te schrijven. Vanaf dat moment zet de aftakeling definitief in, zowel fysiek als qua karakter. Mauro beschrijft de onmacht van het gezin goed.
Vader negeert het verband tussen het drinken en de ineenstorting van zijn leven: werk, vriendschappen, zijn lichaam, huwelijk en gezin. Maar de realiteit laat er geen misverstand over bestaan: zoon treft pa laveloos aan in een totaal vervuild appartement, de vloer is bezaaid met lege drankflessen en rommel, volle asbakken staan overal in het huis.
Het doet Mauro pijn als hij zijn vader daarna in het ziekenhuis ziet liggen, afhankelijk van de zorg van anderen. Het besef van de naderende dood dringt door. Vader heeft het al geaccepteerd, het is goed zo. Maar is de zoon daar al aan toe?
Literaire schaduw
Mijn begraven boek is een persoonlijk portret van rouw; tegelijkertijd is het een universeel verhaal. Omdat de aftakeling in slow motion plaatsvindt, zet Mauro’s rouwproces eigenlijk al in voordat zijn vader overlijdt. Hij worstelt met gevoelens van boosheid en verdriet, om uiteindelijk op acceptatie en berusting uit te komen. Het schrijven van deze novelle, een persoonlijke en literaire zoektocht naar zijn vader, helpt hem daarbij.
Het lijkt voor de hand te liggen dat Mauro de pen op zou pakken om dit trauma te verwerken. Het gezin Libertella ademt literatuur. Naast een literaire vader heeft Mauro als moeder de dichter Tamara Kamenszain. Toch verzet Mauro zich in eerste instantie tegen een carrière in de letteren, maar uiteindelijk ontkomt hij er niet aan. De liefde voor woorden en taal zit hem te veel in het DNA.
Vader Libertella laat zijn zoon (en dochter) een literaire erfenis na, inclusief ongepubliceerde manuscripten. Het is het geheugen van de vader en zijn literaire werk. Literatuur verbindt hen, tijdens het leven en nog meer na de dood. Postuum verschijnt de autobiografie van de vader: La arquitectura del fantasma. Mauro worstelt met het gevoel dat hij zijn achternaam moet waar maken, omdat die in de literaire wereld een grote status heeft door het werk van zijn vader. “Af en toe heb ik nog altijd het gevoel dat mijn achternaam mij niet toebehoort.” Hij probeert zijn eigen stem te vinden, uit de literaire schaduw van zijn vader te stappen.
Met deze ernstige, menselijke novelle, die past in het genre van de vader-zoonrelatie, reconstrueert Mauro de dood maar vooral het leven van zijn vader. Dankzij vaders vrienden die op bezoek komen, slaat Mauro zich door een moeilijke tijd heen. Samen met hen haalt hij herinneringen op, voelt hij hun vriendschap voor zijn vader. Mijn begraven boek is een intieme hommage aan een vader. Mauro laat lezers stilstaan bij en nadenken over hun eigen ouders, of ze nu nog leven of niet.
Andere, onvertaalde werken van Mauro zijn El invierno de mi generación, El estilo de los otros, Un reino demasiado breve.
Mauro Libertella, Mijn begraven boek, Uitgeverij Karaat, Amsterdam, 2018, ISBN 9789079770342, 72 pag., €17,95, vertaling: Merijn Verhulst
Lees ook onze recensie van De afstand die ons scheidt van Renato Cisneros en ons interview met Rodrigo García over zijn boek het overlijden van zijn vader Gabriel García Márquez en moeder Mercedes Barcha
