Vlak na aankomst om 07.00 uur ‘s morgens glimlach ik nog. Met driehonderd vrijwilligers loop ik zondag 24 augustus met mijn gezin het strand van Costa del Este in Panama-Stad op. Gewapend met handschoenen, afvinklijsten en – ironisch genoeg – plastic vuilniszakken. We sjouwen vervolgens enthousiast met allerhande plastic rotzooi, half vergane kleding, schoenen en zelfs complete matrassen.
Onze inzet voelt kort na aanvang goed. We hebben geluk met het weer. Het is bewolkt maar droog. Verschillende nationaliteiten werken samen, er worden praatjes gemaakt en terreintjes verdeeld. Ons doel? Het strand vrijmaken van alle aangespoelde rommel. Het eindresultaat vier uur later als de zon door begint te breken? Een heel klein stukje strand relatief schoon. En spierpijn.
Al na de eerste twee uur begin ik verbetenheid in de gezichten om mij heen te zien. De troep in de vloedlijn kan niet bereikt worden vanwege kniediepe modder. De wetenschap dat over een paar uur de vloed weer een nieuwe lading plastic aanspoelt en het besef dat er nog eens eenzelfde hoeveelheid vuilnis dieper in het zand begraven ligt, zorgt voor een nare bijsmaak. En vooral voor een gevoel van onmacht.
De Panamese overheid zet stappen om het gebruik van plastic te verminderen. Sinds 1 juli 2019 is het verboden in supermarkten plastic zakjes mee te geven. Overal zijn stoffen tassen te koop. Er zijn recycling stations waar plastic, glas, karton en dergelijke apart kan worden ingeleverd. Op verschillende plekken zijn fonteintjes met drinkwater waar waterflessen kunnen worden gevuld. Maar tegelijkertijd gooien vele Panamezen hun troep gewoon uit het autoraam de berm in. Worden dagelijks op elke straathoek warme maaltijden in styrofoam bakjes meegegeven. En is de vuilnis en grofvuil ophaaldienst – zeker in de armere wijken – niet betrouwbaar.
Het plastic- en afvalprobleem is een wereldwijd probleem. En een snelle oplossing is niet in zicht. Maar bewustwording is een startpunt. Hopelijk is de lokale non-profit Asociación Nacional por la Conservación de la Naturaleza (Ancón), die het evenement organiseerde, in staat om met haar boodschap de Panamese bevolking te bereiken. Hopelijk maakt de overheid nog meer belangrijke keuzes in de bestrijding van de plasticoverlast. En hopelijk zien de vloedlijn van Costa del Este en de nabijgelegen mangrovebossen en rivieren er over tien jaar heel anders, schoner uit.
Mijn kinderen hebben overigens halverwege de ochtend meer interesse in de heremietkreeftjes die overal tussen de troep rondscharrelen en de pelikanen die voorbij vliegen dan in de plastic snippers. Ze genieten van de natuur tussen de troep.
Dus glimlach ik toch maar weer als we in een ‘treintje’ honderden zware zakken richting het verzamelpunt voor de vuilniswagens hevelen. Als ik een jongen volledig bedekt met modder drie zware autobanden in 1 keer zie dragen. En als tot slot het bandje (dat ‘op zijn Panamees’ twee uur te laat begint te spelen) een vrolijk muziekje inzet, besef ik dat ik nu al meer nadenk over hoe ik mijn eigen plastic gebruik verder kan verminderen. Dus dan is er in ieder geval al íets bereikt…
Deze bijdrage is onderdeel van de milieuspecial 2019