De naam van Andrés Escobar is voor altijd verbonden met het beroerdste eigen doelpunt uit de voetbalgeschiedenis. En dat komt vooral door de gevolgen die het voor de ongelukkige voetballer zelf had. Tien dagen nadat hij op het WK in 1994 tegen gastland Verenigde Staten z’n eigen doelman passeerde, werd hij in z’n stad Medellín vermoord. Bijna dertig jaar later kwam Netflix naar Colombia om er een tv-serie van te maken en de legende van z’n sokkel te stoten. De familie is niet blij.
Maar eerst de feiten. Andrés Escobar (geen familie van Pablo) was de talentvolle centrale verdediger van Atlético Nacional, die in 1989 met die ploeg de Copa Libertadores won. Hij speelde het WK van 1990 en ook het dramatisch verlopen WK in de Verenigde Staten. Daar ging alles mis en ondanks de hoge verwachtingen werd het Colombiaanse elftal al in de groepsfase uitgeschakeld. Na het WK zou hij bij AC Milan gaan spelen, het contract was al getekend. Een geweldige carrière in Europa, de droom van elke Colombiaanse voetballer.
Maar het liep allemaal anders. Hij keerde nog tijdens de WK terug naar huis, hij wilde zich niet verbergen voor de fans en ging daarom ‘gewoon’ een avondje stappen. In de vroege ochtend van 2 juli 1994 werd hij doodgeschoten door Humberto Muñoz, lijfwacht van Santiago en Pedro Gallón, maffia-types, op de parkeerplaats van een discotheek in Las Palmas. De hele avond al werd hij lastig gevallen en gepest door die twee broers en hun gezelschap vanwege de eigen goal.
En nu is er dus de zesdelige tv-serie. Hij heet Goles en contra (Doelpunten tegen) en is vanaf 2 november te zien is op Netflix. Elke aflevering wordt voorafgegaan door een soort waarschuwing. ‘De serie heeft niet de pretentie een waarheidsgetrouwe weergave van de realiteit te zijn en is ook niet bedoeld om voor legale doeleinden te worden gebruikt. Elke overeenkomst met de realiteit is ‘puur toeval’.
Desondanks viel de serie niet goed bij de familie van de vermoorde voetballer. Santiago Escobar, voetbalcoach en broer van Andrés, sprak in het openbaar zijn onvrede over de productie uit, die hij pervers en walgelijk noemde en beschuldigde de makers van “een gebrek aan respect voor de nagedachtenis van Andrés”. Hij was ook verontwaardigd omdat Netflix de familie op geen enkel moment bij de serie had betrokken. Ze wisten niet eens dat de serie werd gemaakt. Santiago Escobar kondigde ook aan dat de makers van de serie een kort geding kunnen verwachten.
Wat zijn de scenes waar het volgens de familie mis gaat? De serie laat een bezoek zien van Andrés Escobar aan La Cathedral, de gevangenis waar Pablo Escobar zat opgesloten, om daar een partijtje voetbal te spelen met de drugsbaas en andere gevangenen. Dit is in het werkelijke leven nooit gebeurd. Wel is teamgenoot René Higuita ooit op bezoek gegaan bij z’n ‘vriend’ Pablo Escobar, maar Andrés Escobar heel zeker niet.
Ook wordt hij in de serie voorgesteld als iemand die verslaafd is aan pijnstillers, zogenaamd voorgeschreven door z’n verloofde. Volkomen verzonnen. Ook is er een scene waar hij samen met teamgenoten op bezoek gaat bij ‘heksen’. Die zouden zogenaamd kunnen helpen op ‘magische’ manier hun sportieve rendement te verhogen. De enige voetballer van het Colombiaanse elftal die geloofde in hekserij en die de steun bij toverkollen zocht, was Freddy Rincón. Dat wisten de makers waarschijnlijk ook en ze hebben dat interessante feitje maar meteen op de hoofdpersoon geplakt.
Elke keer als een serie van start gaat die is gebaseerd op werkelijk feiten of personen, beginnen de polemieken en de klachten, vooral van de families, vanwege de manier waarop het verhaal wordt verteld. Precies hetzelfde gebeurde afgelopen week met de serie The Crown. Ook daar veel protest van de Britse koninklijke familie en ook daar een extra disclaimer vooraf.
Toch is het erg zuur dat uitgerekend Andrés Escobar na zijn dood op een dergelijke manier wordt geportretteerd. Hij stond bekend als ‘de gentleman van het voetbal’ en als een voorbeeld voor z’n teamgenoten. Tussen de andere Colombiaanse voetballers viel hij op door z’n fatsoenlijk gedrag, zowel binnen als buiten de lijnen. En nu wordt hij in zijn tweede leven dus neergezet als iemand die hij precies niet was. Kan het onrechtvaardiger?
Tja, kun je zeggen: er staat toch vooraf dat het allemaal maar fictie is? Maar wat hebben die disclaimers voor nut als het personage dezelfde naam draagt als de werkelijke persoon, dezelfde carrière heeft, dezelfde dingen meemaakt? Alleen neemt de fictie-Andrés op belangrijke momenten in zijn leven de slechte weg in plaats van de goede weg. En het lijkt onvermijdelijk – voor een willekeurige kijker zal het beeld van deze fictieve Andrés Escobar uit de serie blijven hangen en niet die van het idool en de legende…
Lees onze recensie van het boek Eigen doelpunt. Voetbal en maffia in het Colombia van Escobar
