Tweede week van februari kwam een einde aan het leven van Jhon Jairo Velásquez Vásquez, beter bekend onder zijn alias van Popeye. Hij was als Pablo Escobars belangrijkste sicario (huurmoordenaar) een van de grootste moordenaars uit de meest recente Colombiaanse geschiedenis. Trots vertelde hij aan ieder die het wilde horen dat hij minstens driehonderd mensen om het leven had gebracht en dat hij verder nog bij de dood van duizenden anderen betrokken was geweest, in de vorm van aanslagen, autobommen en andere terroristische acties. Hij overleed in een ziekenhuis in Bogotá aan de gevolgen van slokdarm-kanker.
De sicario van het kartel van Medellín, rechterhand van Escobar, zat in totaal 23 jaar celstraf uit en kwam in augustus 2014 weer vrij. Hij werd in Medellín in bescherming genomen door een sector van de criminele organisatie de Oficina de Envigado, relict van het voormalige ‘afreken-kantoor’ van Escobars organisatie. Slechts vier jaar wist Popeye het in vrijheid vol te houden, want in 2018 werd hij alweer opgepakt, deze keer op beschuldiging van afpersing en ‘criminele samenzwering’. Volgens de politie perste hij families in de omgeving van Medellín af en probeerde hij eigendommen die in het verleden met crimineel geld waren gekocht, op zijn naam over te schrijven.
Popeye was in die tussentijd, als vrije burger, een succesvolle Youtuber geworden, hij had duizenden volgers, die zijn verhalen over de geschiedenis van het kartel dagelijks volgden. Ook mengde hij zich in het politieke debat, liep hij mee met demonstraties, beledigde hij linkse politici zoals ex-burgemeester van Bogotá Gustavo Petro. Op virtuele kanalen als Youtube en Twitter toonde hij zich een fervent aanhanger van het Centro Democrático, de politieke partij van de rechtse ex-president Alvaro Uribe.
Een van de belangrijkste ‘historische’ misdaden, waarbij Popeye betrokken was geweest, is de moord op presidentskandidaat Luis Carlos Galán in 1989. Galán was een charismatisch politicus die de hoop van de natie werd genoemd en een paar maanden vóór hij tot president zou zijn gekozen, werd vermoord door een alliantie van de drugsmaffia en de corrupte politieke klasse van het land – beiden onverzoenlijke vijanden van Galán. Galán had zijn kiezers beloofd dat hij, eenmaal president, narco’s als Pablo Escobar en Gonzalo Rodríguez Gacha direct zou uitleveren aan de Amerikaanse justitie en een einde zou maken aan de bijna grenzeloze macht van de drugsmaffia.
Juan Manuel Galán, de oudste zoon van de vermoorde presidentskandidaat, deed na het bekend worden van het nieuws over Popeye’s overlijden een oproep aan Colombia om zich te bezinnen over de manier waarop de daders van misdaden in de media worden belicht en niet zelden op een voetstuk worden geplaatst. Terwijl de slachtoffers van al die misdaden, mannen, vrouwen en kinderen zonder wapens, die op lafhartige manier door sicario’s als Popeye werden vermoord, meestal over het hoofd worden gezien.
“In onze cultuur zijn we vaak geneigd om juist de misdadigers te aanbidden en dat moet echt veranderen. Hopelijk is de dood van Popeye een goed moment om een begin te maken met het erkennen van de slachtoffers van het geweld van deze sicario. Er zijn letterlijk duizenden families vernietigd door de misdaden en moorden die hij heeft gepleegd. Maar tegelijk is het wel belangrijk te bedenken dat misdadigers als Pablo Escobar en Popeye niet spontaan opkwamen en zomaar hun acties konden uitvoeren. Want natuurlijk konden ze alleen maar ‘succesvol’ zijn dankzij de brede steun van de elite van het land, van de rijke investeerders die de criminele carrière van de sicario’s en de narco’s mogelijk maakten. De drugshandel in Colombia was niet alleen een crimineel project, maar het was ook een politiek project, met vertegenwoordigers op regionaal en nationaal niveau, tot aan het parlement toe.”
Voor Gonzalo Rojas, een van de nabestaanden van de slachtoffers van het Avianca-vliegtuig dat door het kartel in november 1989 uit de lucht werd geblazen, is de dood van Popeye geen reden tot feestvieren, onder andere omdat hij een hoop kennis over de misdaden van het kartel met zich mee het graf in neemt. “Dat was helaas niet mogelijk, want Popeye was alleen maar bezig met het opscheppen over zijn leven als sicario in plaats van een concrete bijdrage te leveren aan het boven water krijgen van de waarheid.”
Erg pijnlijk voor de nabestaanden van de slachtoffers was ook om te zien hoe de moordenaar zonder scrupules een zogenaamde influencer werd en zijn verhaal over het leven in het kartel aan de hoogste bieder verkocht, voor series, boeken en films.
Vol trots verkondigde Popeye dat hij de ‘generaal van het kartel’ was, de favoriete pistolero van Pablo Escobar, die hij zijn vriend noemde en die hij als een genie zei te beschouwen. Nooit toonde Popeye berouw voor zijn misdaden en nooit had hij een woord van solidariteit of medeleven over voor al zijn slachtoffers of deed hij een poging om oprecht spijt te betuigen voor al het leed dat hij had aangericht.
Voor veel van de slachtoffers is de dood van Popeye ook een opluchting, al is het alleen maar omdat ze nu niet dagelijks meer geconfronteerd zullen worden met Popeye, de succesvolle Youtuber, altijd op zoek naar aandacht in de media. Hij deed er werkelijk alles aan om gehoord en gezien te worden en was bereid daarvoor al zijn bloedige daden honderd-en-één keer in geuren en kleuren te herhalen.
Misschien is het een schrale troost voor al die slachtoffers dat ondanks de populariteit van Popeye op de virtuele netwerken en zijn duizenden volgers, zijn laatste dagen in het ziekenhuis ronduit triest en eenzaam waren. Hij kreeg geen bezoekers aan zijn ziektebed en na zijn dood duurde het duurde vier dagen voordat zijn stoffelijke resten in het mortuarium werden opgevraagd. Dat gebeurde op anonieme wijze door een begrafenisondernemer, in opdracht van een familielid, wiens identiteit niet bekend is gemaakt.
In het grootste geheim werd Popeye naar Medellín overgebracht, zijn geboortestad, waar hij in alle stilte is begraven.
