Het hele huis stond vol bloemen de afgelopen week. Geen heliconia’s en anturio’s zoals in de tijd dat we nog een finca hadden en we elke zondag met een auto vol terugkeerden en vazen tekort kwamen om ze allemaal kwijt te kunnen. Nu waren het bloemstukken die waren overgebleven van de uitvaart van mijn schoonzus die onder de aanwezige familieleden waren verdeeld.
Het gevreesde telefoontje vanuit het ziekenhuis kwam om half elf ’s avonds, Merce was gestorven in de fysieke aanwezigheid van maar een familielid, de pandemieregels zijn nog steeds van kracht. Wel mochten vijf personen van de familie naar het ziekenhuis om even bij de overledene te zijn en de zaken van de begrafenis te regelen. Een raar gevoel, de laatste keer dat ik haar zag was ergens in maart, toen de pandemie begon. De tumor werd ontdekt in mei en in augustus lag ze in het ziekenhuis, een maand lang.
In Colombia is het gebruikelijk om een overledene zo snel mogelijk te cremeren of/en te begraven, er worden niet eerst uitnodigingen gestuurd en vijf dagen gewacht. Soms wordt de overledene een dag opgebaard voor een wake, waarbij nabestaanden en geïnteresseerden afscheid kunnen nemen en koffie drinken. Die wake wordt door het infectiegevaar nu meestal overgeslagen of heel kort gehouden.
Een probleem is wel de drukte bij de begrafenisondernemingen en vooral bij de crematoria kunnen ze de vraag niet aan – om begrijpelijke redenen – en daarom kan het allemaal veel langer duren dan wenselijk is en ook langer dan wat de mensen hier gewend zijn.
Wij hadden geluk, want we kregen de hulp van de echtgenote van een neef die bij een begrafenisbedrijf had gewerkt en die hielp met de procedures en ook een goed woordje deed bij haar collega’s. Daarna ging alles snel en efficiënt en de volgende dag al kregen we een klein kistje thuis afgeleverd met de as erin, het leek erop dat we een streepje voor hadden gehad in de file bij het crematorium.
De dag erop was de uitvaart, die was ook nog in coronastijl. Vanaf 1 september is ook Colombia voor een groot deel uit de corona-lockdown gekomen, maar massale bijeenkomsten zijn nog steeds verboden. Dat geldt ook voor religieuze diensten, daar mogen maximaal vijftig personen samen komen. Maar de schrik voor het coronavirus zit er nog goed in en bij de uitvaart waren maar twintig personen aanwezig – er zijn behoorlijk wat oudjes in de familie.
Het was een treurige bedoening, in de dubbele zin van het woord, want het vond allemaal plaats in een vrijwel lege kerk met een handvol mensen. In normale tijden zou de kerk afgeladen vol zitten, want Merce was een geliefd persoon die veel meer nabestaanden op de been zou hebben gebracht. De mis werd wel uitgezonden via een Zoom-verbinding, het communicatiegereedschap bij uitstek in tijden van corona.
Na de heilige mis werd een nog selectievere groep uitgenodigd om af te dalen naar de kelder van de kerk, van de twintig aanwezigen mochten er tien meer naar beneden. Daar bevinden zich de cryptes waar de as van overleden parochianen worden bijgezet. De crypte van de familie was al eerder door de assistent van de priester opengemaakt en onder het uitspreken van de laatste gebeden ging het kistje de crypte in. Dat ging nog niet zo gemakkelijk, want de crypte is maar klein en er moest wat geschoven worden met de andere drie kistjes die er al stonden, die van haar vader, haar moeder en haar broer. Na enig puzzelwerk lukte het toch ze alle vier samen in de kleine ruimte te krijgen en ging het deurtje weer dicht.
Er was geen uitgebreide koffietafel na de uitvaart, al had dat niet zozeer te maken met de pandemie, het behoort niet tot de plaatselijke begrafenistaferelen. De familiebijeenkomst na de viering was kort en ook behoorlijk vreemd: alle aanwezigen wilden graag voldoen aan de protocollen en hadden dus hun mondkampjes op gehouden. Maar ja, hoe moet je eten en (gezellig) praten met zo’n ding voor je mond?
Kortom, het zijn moeilijke tijden die we beleven, niet alleen om te leven, maar ook om te sterven…
