Dat het in het verleden altijd was misgegaan met vredesonderhandelingen tussen de regering en guerrillabeweging Farc, had vooral te maken met de ‘factor’ Militaire Strijdkrachten: de generaals geloofden er niet in en deden er alles aan om de zaak te saboteren.
Nu is dat anders. Want ongetwijfeld is de sleutel van het succes de betrokkenheid van het leger bij de onderhandelingen. President Santos heeft maar liefst twee zeer gerespecteerde oud-generaals in zijn onderhandelingsteam opgenomen en dit heeft zich duidelijk uitbetaald in het resultaat.
Ondanks verwoede pogingen van ex-president Uribe en zijn handlangers om te stoken in het leger en de hoge officieren op te zetten tegen het vredesproces, heeft dit nooit succes gehad. En dat steekt natuurlijk.
Een lid van het Centro Democrático, de club van ex-president Uribe, haalde afgelopen week haar gram en besloot een frontale aanval uit te voeren op de huidige legertop. Haar naam is María Fernanda Cabal en ze is een van de meest radicale politici in de op zich al vrij extreme partij van Uribe, een verzamelbak van extreemrechtse politici, sympathisanten van het paramilitarisme en ideologen van de extreem-conservatieve katholieke moraal.
Cabal heeft al een naam opgebouwd als loslippig type, dat het niet te nauw neemt met politiek incorrecte uitspraken. Meteen na de dood van Nobelprijswinnaar Gabriel García Márquez kon ze haar vreugde over diens dood maar moeilijk onderdrukken en ze liet een tweet uitgaan, waarin ze zei dat García Márquez vast naar de hel was afgereisd en dat het wachten nu alleen nog maar was op z’n vriendje Fidel Castro. Uit dat hout is de verfijnde dame Cabal gesneden. Ze is ook echtgenoot van de voorzitter van de Fedegan, de belangenorganisatie van veetelers, traditioneel de belangrijkste slachtoffers van de guerrilla, maar ook de grote aanstichters en verdedigers van de paramilitaire zaak.
Tijdens een bijeenkomst waarin ze haar oppositie tegen het akkoord met de Farc verdedigde zei ze onder andere: “Ik heb veel kritiek op de generaals van vandaag. Ik vind dat ze zich verkocht hebben. Ze hebben vast en zeker een smak geld gekregen om te zwijgen over het akkoord […] Ik houd van mijn leger, ik houd van mijn soldaten en politieagenten, maar hoe snel hebben ze hun oorspronkelijke doctrine verkocht! Ze zijn helemaal niet meer in staat om te vechten voor de principes waarmee ze zijn gevormd![…] Een leger hebben we niet om als oude dametjes in een naaikransje bij elkaar te zitten. Het leger hoort een dodelijke strijdkracht die het gevecht in gaat met als enig doel: doden.”
Cabal heeft duidelijk heimwee naar de periode waarin het leger het slagveld op ging om zoveel mogelijk slachtoffers te maken, ongeacht of ze schuldig of onschuldig waren, met behulp van paramilitairen of in de vorm van falsos positivos: onschuldige burgers die werden vermoord en daarna als guerrillero’s werden vermomd om de bodycount te verhogen. Dát is het leger dat Cabal graag zou zien.
Een heel ander geluid was te horen uit het SI-kamp deze week, de voorstanders van het akkoord met de Farc, waartoe de meeste slachtoffers van de oorlog behoren. Een groep met de belangrijkste leiders van de guerrilla had voor het eerst een ontmoeting met de familieleden van 11 gedeputeerden van de provincie Valle del Cauca, die in 2002 door de Farc waren ontvoerd en die na vijf jaar gevangen te hebben gezeten in de jungle, door diezelfde guerrilla in koelen bloede werden vermoord.
Tijdens de ontmoeting erkende ex-commandant Iván Márquez zonder omwegen de verantwoordelijkheid voor het gebeurde. Maar hij zei ook dat dergelijke episodes nu eenmaal een (logisch?) gevolg waren van de degradatie van de oorlog. Maar een andere ex-commandant, Pablo Catatumbo, sprak de woorden die de nabestaanden wilden horen: “We gaan de verantwoordelijkheid niet uit de weg. De ontvoerden waren in onze macht […] De dood van de gedeputeerden was het meest absurde wat ik in de oorlog heb meegemaakt, de meest beschamende episode, we zijn er niet trots op. Vandaag, met oprechte nederigheid, vragen wij om pardon, hopelijk kunnen jullie ons vergeven.”
De bijeenkomst duurde vier uur en de leiders van de Farc deden concrete beloften over het vertellen van de complete waarheid, het overhandigen van persoonlijke bezittingen van de ontvoerden, en het eindigde met een gezamenlijk gebed tussen slachtoffers en Farc-commandanten. De familieleden van de slachtoffers zeiden na afloop opluchting te voelen door de gezamenlijke catharsis. Ze zeiden ook te geloven in de oprechtheid van de guerrillero’s en verklaarden ook het vredesproces te blijven steunen.
Indrukwekkend was vooral de tekst die Sebastián Arismendi, de zoon van een vermoorde gedeputeerde, op zijn Facebook-pagina schreef, naar aanleiding van de ontmoeting met de Farc-commandanten. “Vandaag voel ik een rust die ik nooit in mijn leven heb gevoeld, een innerlijke vrede die ik na al die tijd nodig had. Vandaag kan ik eindelijk zeggen dat mijn vader in vrede kan rusten. Ik zal er niet om liegen: ik was erg zenuwachtig en bang voor de ontmoeting met degenen die mijn vader hebben vermoord: Iván Márquez, Pablo Catatumbo, Rodrigo Granda en Joaquin Gómez. […] Ik heb hun al mijn pijn en lijden laten zien en ik heb ze iets gezegd dat ik altijd had willen zeggen; ik had gezworen om ze allemaal nog eens te vermoorden, toen ik 9 jaar oud was, toen ik hoorde over de dood van mijn vader. Maar ik heb ze gezegd dat ik ze vergeven heb, en ook dat ik mezelf vergeven heb voor die wraakzuchtige gedachten en daarom voel ik me vandaag vrij en gelukkig. Want zij hebben met respect naar mij geluisterd, naar elk van mijn woorden, iets dat ik nooit had verwacht.”
Dat zijn de twee tegenpolen van deze campagne voor het referendum over het akkoord met de Farc. De haat-campagne van de NEE-stemmers die geen enkele leugen schuwen en er alles aan doen om de (welbekende en eeuwenoude) wraakgevoelens wakker te houden, verpersoonlijkt door types als Cabal en andere handlangers van ex-president Uribe en ex-procureur Ordóñez.
In de media-oorlog die gaande is over het referendum heeft het NEE-kamp het uiteraard veel makkelijker, want leugens en haat- en wraakgevoelens doen het nu eenmaal veel beter in de sociale media dan een wat vaag en positief sprookje over vrede in de toekomst, waar het JA-kamp het mee moet doen. De grootste leugen uit het NEE-kamp is nog wel dat ze blijven volhouden dat het vredesakkoord met de Farc opnieuw onderhandeld kan worden, wat volstrekte onzin is.
En aan de andere kant staan de slachtoffers van het conflict, die in grote meerderheid vóór het akkoord zijn, omdat ze een einde willen maken aan hun persoonlijke kruisweg en bereid zijn te vergeven en verder te gaan. Dergelijke geluiden klinken veel minder zwak in de media, en het ontbreekt er alleen nog aan dat types als Cabal gaan zeggen dat de slachtoffers van de Farc die vóór het akkoord zijn, ook gekocht zijn en eigenlijk alleen maar in burger verklede guerrillero’s zijn.
De guerrilla van de Farc heeft de afgelopen week vergaderd met haar eigen achterban in Yarí in het departement Meta om de akkoorden te bespreken, ten overstaan van honderden journalisten uit binnen- en buitenland. Uiteindelijk kwam het ja-woord: de goedkeuring van het akkoord door de verschillende fronten van de Farc, en het voornemen om binnen een half jaar tijd een nieuwe politieke partij op te richten.
Maandag 26 september wordt in badplaats Cartagena, onder het toeziend oog van een hele stoet internationale gasten, het vredesakkoord officieel ondertekend.
Lees ook: De leugens van de NO campagne, Dat akkoord-waar gaat het eigenlijk over? en De gokker heeft verloren
